Pory w prezerwatywach

Pory w prezerwatywach, szeroko propagowany mit zgodnie, z którym lateksowe prezerwatywy posiadać mają otwory o rozmiarach pozwalających na przenikanie plemników i cząsteczek wirusa HIV. Istnieje szereg badań przeczących tej koncepcji.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca stosowanie prezerwatyw jako najskuteczniejszą dostępną obecnie technologię pozwalającą ograniczyć rozprzestrzenianie się HIV.[1]

Źródło pogłosek i dezinformacji

Doniesienia o otworach w lateksie pochodzą od C.M. Rollanda. 22 kwietnia 1992 r. przesłał on list do Washington Times pod alarmującym tytułem „Czy chcesz ryzykować życiem za kondomy?”. W 1993 r. opublikował on artykuł w „Rubber World” („Świat gumy”).[2] Sugerował w nim, opierając się na swojej wiedzy na temat lateksowych rękawiczek, że w prezerwatywach mogą znajdować się otwory o średnicy 5μm, co umożliwiałoby przenikanie wirusów, drobnoustrojów wywołujących kiłę i plemników (znacznie od nich większych).

Produkcja rękawiczek różni się jednak istotnie od produkcji prezerwatyw. W przypadku rękawiczek forma jest zanurzana w lateksie tylko raz podczas gdy w przypadku prezerwatyw dzieje się tak co najmniej dwukrotnie. Normy jakościowe prezerwatyw są dużo bardziej restrykcyjne, a prezerwatywy badane są na kilka sposobów. Pogłoski o porach w prezerwatywach mimo braku przekonujących dowodów były wielokrotnie podnoszone przez skrajne grupy religijne w Stanach Zjednoczonych, a obecnie w formie świadomej dezinformacji pojawiają się w Polsce ze strony katolickich publicystów.[3]

Sam Rolland w swych rozważaniach uznawał, że prezerwatywy mogą być w pewnym stopniu skuteczne, ale szacował, powołując się na inne badania, że prezerwatywy zmniejszają ryzyko zakażenia HIV około 3-krotnie. Badania te obejmowały jednak zarówno osoby konsekwentnie stosujące prezerwatywy, jak i osoby stosujące prezerwatywy w sposób niekonsekwentny. Analogiczne badania obejmujące wyłącznie osoby konsekwentnie stosujące prezerwatywy nie wykazały w ogóle przypadków zakażeń.[3]

Kardynał Alfonso Lopez Trujillo z Papieskiej Rady ds. Rodziny 1 grudnia 2003 r. opublikował tekst przestrzegający przed stosowaniem prezerwatyw. Tropem zawartych w nim informacji podążyli dziennikarze BBC, odkrywając liczne manipulacje i przekłamania.[4]

Wyniki badań

Istnienie pogłosek i wątpliwości skłoniło naukowców z różnych ośrodków do przeprowadzenia różnego rodzaju badań. Między innymi już w 1992 roku zbadano prezerwatywy przy użyciu zawiesiny fluorescencyjnych polistyrenowych struktur modelujących wiriony HIV w spermie. Na podstawie znanych poziomów wiremii oraz ilości wirionów powodujących zakażenie ustalono, że przy prawidłowym stosowaniu nieuszkodzonych prezerwatyw lateksowych ryzyko zakażenia powinno być około 4 rzędów wielkości mniejsze (10000 razy mniejsze). Nie obejmuje to ryzyka zsunięcia się prezerwatywy lub uszkodzenia jej.[5]

Badania ogólniejsze wskazują na zmniejszanie ryzyka 10 do 20 razy.[6]

Również wyniki badań opublikowane w 1999 r. nie wykazały istnienia porów.[7]

Od lat 90. XX w. technologia wytwarzania i kontroli jakości prezerwatyw jest wciąż doskonalona. Obecna skuteczność w zapobieganiu zarówno zakażeniom, jak i ciążom jest większa niż w tamtych czasach.

Ocena ryzyka zakażenia

Częstym źródłem nieporozumień w zakresie oceny ryzyka zakażenia HIV jest błędna interpretacja wskaźników skuteczności prezerwatyw. Skuteczność 95% nie oznacza, że w 5% przypadków użycia prezerwatywy dojdzie do zakażenia. Oznacza ona, że do zakażeń może dojść 20 razy rzadziej niż w przypadku braku prezerwatywy w kontakcie z zakażoną osobą.

Aby ocenić ryzyko zakażenia, należy wziąć pod uwagę prawdopodobieństwo tego czy dana osoba jest zakażona oraz prawdopodobieństwo zakażenia dla danej formy kontaktu bez zastosowania prezerwatywy.

Ujmuje je następująca tabela.

Oszacowane ryzyko zakażenia HIV w zależności od drogi narażenia bez zastosowania prezerwatywy[8](s. 23)
Droga zakażenia Szacowana liczba zakażeń na 10 000 ekspozycji
Stosunek analny dla partnera pasywnego 50–82
Stosunek pochwowy dla kobiety 10
Stosunek analny dla partnera aktywnego 6,5
Stosunek pochwowy dla mężczyzny 5
Fellatio
(dla osoby w której ustach następuje wytrysk)
1
Fellatio
(dla partnera który ejakuluje w ustach drugiej osoby)
0,5

Szacuje się, że do sierpnia 2006 ujawnionym nosicielstwem HIV objętych było w Polsce 10 292 osoby. Przy ocenie ryzyka nosicielstwa konkretnej osoby należy wziąć jednak pod uwagę takie czynniki jak jego liczba wcześniejszych partnerów, podejmowanie ryzykownych zachowań seksualnych czy datę ostatniego badania na nosicielstwo HIV.

Kalkulacja dla najbardziej pesymistycznego przypadku

Przyjmując najbardziej pesymistyczny wariant, zakładamy, że mamy do czynienia z zakażonym partnerem aktywnym (prawdopodobieństwo nosicielstwa równe 1) oraz pesymistyczne, zaniżone dane w zakresie skuteczności prezerwatyw (80%) otrzymujemy następującą kalkulację dla partnera pasywnego w seksie analnym:

p = 1 · 0,2 · 82 / 10 000 = 164 / 100 000 < 0,002

Ryzyko zakażenia jest w takim przypadku mniejsze niż 0,2% (rzadziej niż w 1 przypadku na 500).

W przypadku innych form seksu z zakażonym partnerem (np. seks oralny) ryzyko byłoby kilkadziesiąt razy mniejsze. W przypadku zdrowego partnera ryzyka nie ma w ogóle.

Przypisy

  1. Position Statement on Condoms and HIV Prevention (ang.). World Health Organization, 2004. [dostęp 2010-10-18].
  2. C.M. Rolland: The barrier performance of latex rubber (ang.). thefreelibrary.com, czerwiec 1993. [dostęp 2013-04-06].
  3. 3,0 3,1 Cecil Adams: Can HIV pass through the pores in latex condoms? (ang.). straightdope.com, 1994-05-06. [dostęp 2013-04-06].
  4. Condoms: The science (ang.). news.bbc.co.uk, 2004-06-27. [dostęp 2013-04-06].
  5. R.F. Carey, W.A. Herman, S.M. Retta, J.E. Rinaldi i inni. Effectiveness of latex condoms as a barrier to human immunodeficiency virus-sized particles under conditions of simulated use. Sex. Transm. Dis., 19, s. 230–234 (1992), PMID 1411838 (ang.). 
  6. S.D. Pinkerton, P.R. Abramson. Effectiveness of condoms in preventing HIV transmission. Soc. Sci. Med., 44 (9), s. 1303-1312 (maj 1997), PMID 9141163 (ang.). 
  7. C.D. Lytle, L.B. Routson. Lack of latex porosity: A review of virus barrier tests. J. Rubb. Res., 2 (1), s. 29–39 (1999) (ang.). 
  8. Weronika Rymer, Aleksandra Szymczak, Bartosz Szetela: Naturalny przebieg zakażenia HIV/AIDS u dorosłych i dzieci – różnice w obrazie klinicznym. [w:] Diagnostyka, profilaktyka, klinika i terapia zakażeń HIV. Andrzej Gładysz, Brygida Knysz (red.). Wrocław: Wydawnictwo Continuo, 2009. ISBN 978-83-62182-00-8.  (pol.)