Truvada
Truvada, lek stosowany w zapobieganiu i leczeniu nosicielstwa wirusa HIV. Jest to kombinacji leków przeciwretrowirusowych: dizoproksylu tenofowiru i emtrycytabiny w formie tabletek przyjmowanych doustnie. W lecznictwie stosuje się go samodzielnie lub w połączeniu z innymi lekami przeciwretrowirusowymi.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca stosowanie tabletek Truvada osobom podejmującym ryzykowne zachowania seksualne jako profilaktykę przedekspozycyjną.[1] Tak jak inne leki antyretrowirusowe Truvada nie eliminuje wirusa HIV ale blokuje jego namnażanie.
Częste działania niepożądane obejmują bóle głowy, uczucie zmęczenia, problemy ze snem, bóle brzucha, utratę wagi i wysypkę. Poważne działania niepożądane mogą obejmować wysoki poziom mleczanu we krwi i powiększenie wątroby. Nie wykazano by stosowanie w czasie ciąży było szkodliwe dla dziecka.[2]
Truvada została zatwierdzona do użytku medycznego w Stanach Zjednoczonych w 2004 roku. Znajduje się na liście najważniejszych leków Światowej Organizacji Zdrowia. Jest również wpisana do Rejestru Produktów Leczniczych Dopuszczonych do Obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i Wspólnotowego Rejestru Produktów Leczniczych.[3]
Zastosowania medyczne leku Truvada
Truvada w profilaktyce zakażeń HIV u osób dorosłych
W Stanach Zjednoczonych lek Truvada został zatwierdzony do profilaktyki przedekspozycyjnej (PrEP) zakażeń wirusem HIV. Amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA) zatwierdziła go do stosowania prewencyjnego 16 lipca 2012 r.[4]
FDA zaleca rozważania profilaktyczne przed narażeniem (PrEP) dla następujących grupach:
- Homoseksualni lub biseksualni mężczyźni, którzy albo mieli seks analny bez prezerwatywy albo zdiagnozowano u nich chorobę przenoszoną drogą płciową w ciągu ostatnich 6 miesięcy
- Heteroseksualni mężczyźni lub kobiety, którzy nie używają regularnie prezerwatyw podczas stosunku seksualnego z partnerami o nieznanym statusie nosicielstwa HIV, którzy są poważnie zagrożeni
- Osoby wstrzykujące sobie narkotyki w ostatnim miesiącu niesterylnym sprzętem
- Heteroseksualne i homoseksualne pary, w których jedna osoba jest zakażona HIV, a druga nie
Również WHO zaleca przyjmowanie leku Truvada mężczyznom uprawiającym seks z mężczyznami.[5]
Skuteczność leku Truvada w profilaktyce przedekspozycyjnej
Największym jak dotąd badaniem nad skutecznością leku Truvada było badanie iPrEx sfinansowane przez Narodowy Instytut Zdrowia (National Institutes of Health) i Fundację Billa i Melindy Gates. Objęły 2499 osób, którym losowo przydzielono lek Truvada lub placebo. Uzyskany wynik to skuteczność 44% w oparciu o dane na temat wydanych tabletek. Część pacjentów przyjmowała lek nieregularnie. Skuteczność leku była wyższa w podgrupie, która wedle własnych deklaracji przyjęła ponad 90% otrzymanych tabletek. Dane skorygowane na podstawie stwierdzonej obecności leku w krwi wskazują na skuteczność na poziomie 92%.[6]
Podobne badanie przeprowadzone na 1219 osób w Botswanie wskazuje na 62,2% w oparciu wyłącznie o przynależność do grup. Nie podano wartości skorygowanych w oparciu o poziom leku w krwi. [7]
Kolejne badanie sfinansowane przez Fundację Billa i Melindy Gates koncentrowało się na parach heteroseksualnych i prócz potwierdzenia skuteczności leku Truvada wykazało, że choć skuteczność jednego składnika leku – tenofowiru była mniejsza od mieszaniny to jednak różnica ta nie była statystycznie istotna.[8]
Podobne wyniki (również w oparciu o przynależność do grup, a nie poziom leku we krwi) uzyskano w badaniu na 2413 osobach w Bangkoku.[9]
Truvada a laktacja – profilaktyka HIV u niemowląt
Jedną z możliwych form przeniesienia wirusa HIV jest karmienie piersią przez matkę będącą nosicielką wirusa HIV. Wykazano, że w czasie ciąży i laktacji lek Truvada jest uwalniany do mleka kobiecego przez co może stanowić element profilaktyki zakażeń HIV tą drogą.[10]
Truvada w leczeniu HIV
Stosowanie leku Truvada w leczeniu HIV odbywa się pod kontrolą lekarza, który dobiera leki tak by utrzymać poziom limfocytów CD4 na możliwie wysokim, a wiremię na możliwie niskim poziomie.
Dostępne formy leku Truvada
Truvada w formie dopuszczonej do handlu to tabletka przyjmowana doustnie. Istnieją jednak badania nad stosowaniem tego leku w formie żelu dopochwowego.[11]
Efekty uboczne przyjmowania leku Truvada
Truvada jest ogólnie dobrze tolerowanym lekiem. Niektóre z efektów ubocznych obejmują:[12]
- Rzadko: kwasica mleczanowa, zaburzenia czynności wątroby, nasilenie zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu B.
- Często: bóle głowy, bóle brzucha i zmniejszenie masy ciała, nudności, biegunka, zmniejszenie gęstości kości
U osób stosujących lek Truvada zaobserwowano redystrybucję tłuszczu i kumulację, w tym zmniejszenie tkanki tłuszczowej twarzy, kończyn i pośladków oraz zwiększenie trzewnej tkanki tłuszczowej brzucha i nagromadzenie w górnej części pleców. W przypadku stosowania jako profilaktyka przedekspozycyjna (PrEP) efekt ten może nie występować.
Truvada stosowana w profilaktyce nie powoduje zwiększenia ilości tkanki tłuszczowej.[13]
Interakcje Truvada i innych leków
Stwierdzono występowanie interakcji składników leku Truvada z następującymi lekami:
- didanozyna,
- atazanawir,
- lopinawir/rytonawir.
Inne niepożądane reakcje z lekiem Truvada obejmują:
- adefowir,
- eteksylan dabigatranu,
- lamiwudyna,
- winkrystyna.
Nie należy przyjmować dużych dawek niesteroidowych leków przeciwzapalnych NLPZ u pacjentów przyjmujących lek Truvada z powodu możliwego „nowego lub nasilającego się upośledzenia czynności nerek”.
Zalety i wady leku Truvada w porównaniu z innymi formami profilaktyki
W publicystyce na temat leku Truvada podkreśla się jego zalety w porównaniu do stosowania prezerwatyw.
- Zalety[14]
- Wyższa skuteczność (ponad 90% skuteczność leku Truvada w porównaniu z 86% dla prezerwatyw)
- Nie wymaga przerywania gry wstępnej.
- Nie wymaga sprawności manualnej.
- Nie ma problemu niedopasowania do rozmiaru członka.
- Nie wiążę się z utrudnieniami w przypadku podejmowania współżycia przy braku oświetlenia.
- Nie wymaga zmian w przypadku współżycia z wieloma partnerami.
- O stosowaniu prezerwatyw łatwo zapomnieć w sytuacji odurzenia substancjami psychoaktywnymi, a o leku Truvada wystarczy pamiętać raz w ciagu doby.
- Wady
- Możliwe działania niepożądane.
- Truvada działa tylko względem jednego wirusa podczas gdy inne środki mogą chronić przed wieloma chorobami przenoszonymi drogą płciową.
- Ryzyko pojawienia się zmutowanych form wirusa odpornych na leki antyretrowirusowe.[15]
Stosowanie leku Truvada nie wyklucza jednoczesnego użycia innych środków ochrony takich jak prezerwatywa, która zmniejsza ryzyko przeniesienia innych chorób, a także w przypadku par heteroseksualnych ryzyko niechcianej ciąży.
Truvada w społeczeństwie i kulturze
Dostępność leku Truvada w Polsce
Lekarze interniści zarówno publicznej jak i prywatnej służby zdrowia są uprawnieni do wystawiania recept na lek Truvada. Ze względu na wysoką cenę Truvady, sięgającą ok. 4000 zł za miesięczną kurację (ok. 1000 dolarów amerykańskich[14]), nie jest on stale obecny w aptekach i konieczne jest jego sprowadzanie.
Reakcje społeczne związane z lekiem Truvada
W języku angielskim pojawiło się określenie „Truvada-whore” (ang. „K... na Truvadzie”), piętnujące osoby stosujące profilaktykę przedekspozycyjną HIV i wyrażające dezaprobatę ze względu na prowadzone życie seksualne. Osoby stosujące to określenie, kierują się błędnym przeświadczeniem co do braku stosowania innych zabezpieczeń i insynuują możliwość wzrostu liczby zakażeń innymi chorobami przenoszonymi drogą kontaktów seksualnych.[16][14]
Publicysta Jakub Janiszewski, autor książki „Kto w Polsce ma HIV?”, w jednym ze swych felietonów porównuje histeryczne reakcje snujące wizje bezgranicznego promiskuityzmu do analogicznej krytyki jaka towarzyszyła w latach 60. XX w. pojawieniu się hormonalnych środków antykoncepcyjnych. Stawiano wtedy na łamach prasy pytania „Czy pigułka jest licencją na promiskuityzm?”, „Czy udostępnienie jej kobietom w wieku rozrodczym doprowadzi do anarchii seksualnej?”[16]
Wyniki badań naukowych przeczą domniemywanemu wzrostowi ryzykownych zachowań seksualnych w związku z przyjmowaniem profilaktyki przedekspozycyjnej.[17]
Przypisy
- ↑ WHO Model Formulary 2008. World Health Organization, 2009, s. 160. ISBN 9789241547659. (ang.)
- ↑ Emtricitabine / tenofovir Use During Pregnancy (ang.). drugs.com. [dostęp 2018-03-10].
- ↑ Truvada (pol.). pub.rejestrymedyczne.csioz.gov.pl. [dostęp 2018-03-10].
- ↑ FDA approves first pill to help prevent HIV (ang.). seattletimes.nwsource.com, 16 lipca 2012. [dostęp 2018-03-10].
- ↑ Michał Rolecki: Zalecenie WHO: geje mają brać leki na HIV. Nawet jak są zdrowi (pol.). wyborcza.pl, 2014-07-13. [dostęp 2018-03-10].
- ↑ R.M. Grant, J.R. Lama, P.L. Anderson, V. McMahan i inni. Preexposure chemoprophylaxis for HIV prevention in men who have sex with men. N. Engl. J. Med., 363 (27), s. 2587–2599 (grudzień 2010), PMID 21091279 (ang.).
- ↑ M.C. Thigpen, P.M. Kebaabetswe, L.A. Paxton, D.K. Smith i inni. Antiretroviral preexposure prophylaxis for heterosexual HIV transmission in Botswana. N. Engl. J. Med., 367 (5), s. 423–434 (sierpień 2012), PMID 22784038 (ang.).
- ↑ J.M. Baeten, D. Donnell, P. Ndase, N.R. Mugo i inni. Antiretroviral prophylaxis for HIV prevention in heterosexual men and women.. N Engl J Med, 367 (5), s. 399–410 (sierpień 2012), PMID 22784037 (ang.).
- ↑ K. Choopanya, M. Martin, P. Suntharasamai, U. Sangkum i inni. Antiretroviral prophylaxis for HIV infection in injecting drug users in Bangkok, Thailand (the Bangkok Tenofovir Study): a randomised, double-blind, placebo-controlled phase 3 trial. Lancet, 381 (9883), s. 2083–2090 (czerwiec 2013), PMID 23769234 (ang.).
- ↑ Recommendations for use of antiretroviral drugs in pregnant HIV-1-infected women for maternal health and interventions to reduce perinatal HIV transmission in the United States (ang.). aidsinfo.nih.gov.
- ↑ A. Olczak, E. Grabczewska. Profilaktyka przedekspozycyjna (PrEP) zakażenia HIV. Przegląd Epidemiologiczny, 66 (1), s. 79–82 (2012), PMID 22708303 (pol.).
- ↑ US Truvada (emtricitabine/tenofovir disoproxil fumarate) label (ang.). accessdata.fda.gov.
- ↑ Truvada as HIV PrEP not associated with net fat increase (ang.). [dostęp 2018-03-10].
- ↑ 14,0 14,1 14,2 Jakub Janiszewski: Janiszewski: Kondomy od Prady (pol.). krytykapolityczna.pl, 2014-02-01. [dostęp 2018-03-10].
- ↑ Halina Pilonis: Czy lek na AIDS naprawdę istnieje? (pol.). medonet.pl, 2017-05-05. [dostęp 2018-03-10].
- ↑ 16,0 16,1 Jakub Janiszewski: Ryzykowny seks? To nie my (pol.). wyborcza.pl, 2014-09-24. [dostęp 2018-03-10].
- ↑ J.N. Martin, M.E. Roland, T.B. Neilands, M.R. Krone i inni. Use of postexposure prophylaxis against HIV infection following sexual exposure does not lead to increases in high-risk behavior. AIDS, 18 (5), s. 787–792 (marzec 2004), PMID 15075514 (ang.).