Ból jądra
Ból jąder, ból moszny, dolegliwości bólowe w obrębie jąder lub moszny. Mogą mieć wiele różnych przyczyn w tym część poważnych, zagrażających życiu. Diagnostyka obejmuje wywiad, badanie fizykalne, badania laboratoryjne i diagnostykę obrazową.
Rodzaje bólu jąder
Ból może to być ból ostry lub przewlekły w zależności od czasu jego trwania. O bólu przewlekłym mówi się gdy trwa on dłużej niż 3 miesiące.
Schorzenia będące przyczyną bólu jąder i terapia
Ból jądra może mieć wiele różnych przyczyn takich jak:[1]
- zakażenia, takie jak zapalenie najądrzy, prostaty i jąder,
- żylaki powrózka nasiennego,
- wodniak jądra,
- torbiel nasieniowa,
- guzkowe zapalenie tętnic,
- skręt jądra,
- wcześniejsza wazektomia (ból pojawia się u 15-19% mężczyzn po tym zabiegu),
- wcześniejsze inne zabiegi chirurgiczne,
- urazy mechaniczne,
- przepuklina pachwinowa,
- zgorzel Fourniera,
- długotrwała stymulacja seksualna nie zakończona wytryskiem (blue balls)
W 25% przypadków przyczyny nie udaje się ustalić.[1] Ból po wazektomii może trwać długo i utrzymywać się przez nieokreślony czas. W takim przypadku jest określany jako zespół PVP (ang. Post-Vasectomy Pain Syndrome).
Najczęstsze przyczyny bólu jąder u dzieci wg statystyk oddziałów pogotowia to skręt jądra (16%), skręt przyczepka jądra (46%) i zapalenie najądrza (35%).[2] U dorosłych najczęstszą przyczyną jest zapalenie najądrza.
Skręt jądra
Skręt jądra zazwyczaj objawia się ostrym bólem jądra i jego wrażliwość trwające do 6 godzin. Często jest nieobecny lub zmniejszony odruch mosznowy (odruch podnoszenia jądra przy głaskaniu górnej przyśrodkowej części uda), jądro jest podniesione i często w pozycji poziomej.[3] Przydarza się co roku u około 1 na 4000 mężczyzn przed 25. rokiem życia,[1] najczęściej wśród młodzieży (65% przypadków w wieku 12–18 lat),[4] rzadko po 35 roku życia.[5]
Podejrzenie skrętu jądra wymaga niezwłocznej interwencji chirurgicznej w ciągu kilku godzin gdyż z upływem czasu ryzyko trwałych uszkodzeń wzrasta.[6]
Zapalenie najądrza
Zapalenie najądrza to stan zapalny najądrza (zakrzywionego tworu w tylnej części jądra). Zazwyczaj objawia się bólem o różnym stopniu nasilenia. Moszna może być zaczerwieniona, ciepła i spuchnięta. Często towarzyszą temu objawy zakażenia układu moczowego, gorączka, oraz w ponad połowie przypadków łączy się z zapaleniem jąder. U osób w wieku od 14 do 35 lat jest to zwykle spowodowane przez rzeżączkę lub chlamydie. U osób, starszych lub młodszych zakażenia E. coli jest najczęstszym zakażenim bakteryjnym. Leczenie polega na stosowaniu antybiotyków.[5]
Zgorzel Fourniera
Zgorzel Fourniera (nekroza Fourniera) to agresywna i szybko szerzącą się infekcją krocza zwykle objawiająca się gorączką i intensywnym bólem. Jest to rzadka choroba i może być śmiertelna jeśli nie jest poprawnie rozpoznana i intensywnie leczona poprzez chirurgiczne usuwanie martwych tkanek połączone z podawaniem antybiotyków o szerokim spektrum.[7]
Wodniak jądra
Wodniak jądra (łac. hydrocele testis) to nagromadzenie płynu między osłonkami jądra. Poza przypadkami w okresie noworodkowym może pojawiać się po chirurgicznym leczeniu żylaków powrózka nasiennego.
Inne przyczyny
Wiele innych przyczyn może prowadzić do jądra ból. Należą do nich m.in. przepuklina pachwinowa, urazy, wodniak jądra i żylaki powrózka nasiennego. Rak jądra zazwyczaj w początkowym przebiegu jest bezbolesny choć również może objawiać się bólem i uczuciem ciężkości w mosznie.[8] Inną potencjalną przyczyną jest długotrwała stymulacja seksualna niezakończona wytryskiem (blue balls) i w takich wypadkach zaleca się masturbację[9]
Diagnostyka
Badanie fizykalne
Odruch dźwigania jądra (podniesienie jądra w odpowiedzi na głaskanie górną wewnętrzną część uda) jest zwykle obecny przy zapaleniu najądrza, ale nieobecny przy skrętecie jądra, bo jądro jest już uniesione.[5]
Inne badanie to objaw Prehna (zmniejszenie bólu w mosznie po jej uniesieniu). Gdy ból się zmniejsza (objaw Prehna dodatni) może to wskazywać na zapalenie najądrza. Zwiększanie się bólu (objaw Prehna ujemny) może wskazywać na skręt szypuły jądra.[10] Wyniku badania fizycznego jednakże nie uznaje się za wystarczająco wiarygodne, w rozróżnieniu skrętu jądra od zapalenia najądrza.[11]
Badania laboratoryjne
Przydatne testy, które mogą pomóc w określeniu przyczyny obejmują badanie moczu (zazwyczaj przy skręcie wyniki normalne). Ropomocz i bakteriomocz (białe krwinki i bakterie w moczu) u chorych z ostrym bólem moszny, sugerują zakaźną przyczynę taką jak zapalenie najądrzy lub jąder oraz są wskazaniem do testów w kierunku rzeżączki i chlamydii.[5] Wszystkie osoby z bólem przewlekłym powinny być badane w kierunku rzeżączki i chlamydii.[1]
Diagnostyka obrazowa
Ultrasonografia (USG) może być przydatna jeśli powyższe metody diagnostyczne nie dają pewności co do przyczyny.[12] Jeżeli diagnoza skrętu jądra jest pewna, diagnostyka obrazowa nie powinna opóźniać podjęcia terapii.[5]
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 S.M. Wampler, M. Llanes. Common scrotal and testicular problems. Prim. Care, 37 (3), s. 613–626, x (wrzesień 2010), doi:10.1016/j.pop.2010.04.009, PMID 20705202 (ang.).
- ↑ A.G. Lewis, T.P. Bukowski, P.D. Jarvis, J. Wacksman i inni. Evaluation of acute scrotum in the emergency department. J. Pediatr. Surg., 30 (2), s. 277–281; discussion 281–282 (luty 1995), PMID 7738751 (ang.).
- ↑ B. Karmazyn, R. Steinberg, L. Kornreich, E. Freud i inni. Clinical and sonographic criteria of acute scrotum in children: a retrospective study of 172 boys. Pediatr. Radiol., 35 (3), s. 302–310 (marzec 2005), doi:10.1007/s00247-004-1347-9, PMID 15503003 (ang.).
- ↑ J.S. Edelsberg, Y.S. Surh. The acute scrotum. Emerg. Med. Clin. North Am., 6 (3), s. 521–546 (sierpień 1988), PMID 3292226 (ang.).
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 T.H. Trojian, T.S. Lishnak, D. Heiman. Epididymitis and orchitis: an overview. Am. Fam. Physician, 79 (7), s. 583–587 (kwiecień 2009), PMID 19378875 (ang.).
- ↑ E. Mäkelä, T. Lahdes-Vasama, H. Rajakorpi, S. Wikström. A 19-year review of paediatric patients with acute scrotum. Scand. J. Surg., 96 (1), s. 62–66 (luty 2007), PMID 17461315 (ang.).
- ↑ D.M. Burch, T.J. Barreiro, V.W. Vanek. Fournier's gangrene: be alert for this medical emergency. JAAPA, 20 (11), s. 44–47 (listopad 2007), PMID 18035764 (ang.).
- ↑ Testicle pain: MedlinePlus Medical Encyclopedia (ang.). National Institute of Health. [dostęp 2011-04-25].
- ↑ J.M. Chalett, L.T. Nerenberg. "Blue balls": A diagnostic consideration in testiculoscrotal pain in young adults: A case report and discussion. Pediatrics, 106 (4) (2000), PMID 11015532 (ang.).
- ↑ Chirurgia: Podręcznik dla studentów medycyny. Jan Fibak (red.). Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2002, s. 601. ISBN 83-200-2708-X. (pol.)
- ↑ M.E. Lavallee, J. Cash. Testicular torsion: evaluation and management. Curr. Sports Med. Rep., 4 (2), s. 102–104 (kwiecień 2005), PMID 15763047 (ang.).
- ↑ L.E. Galejs. Diagnosis and treatment of the acute scrotum. American Family Physician, 59 (4), s. 817–824 (luty 1999), PMID 10068706 (ang.).
