Sytuacja prawna i społeczna osób LGBT w Rosji

Z Encyklopedii LGBT
Sytuacja prawna LGBT
Państwo Rosja
Zagadnienia dyskryminacji
Depenalizacja tak
Cenzus wiekowy 16 lat
Służba wojskowa brak dyskryminacji
Związki osób tej samej płci
Małżeństwa jednopłciowe nie
Rejestrowane związki partnerskie nie
Adopcja w parach jednopłciowych nie
Mapa Rosji

Sytuacja prawna i społeczna osób LGBT w Rosji ulega w ostatnich latach pogorszeniu.

Przez wiele wieków w Rosji osoby LGBT były niedostrzegane i traktowane gorzej. W ostatnich latach sytuacja zaczęła się zmieniać i społeczność LGBT w kraju stała się bardziej otwarta. Jednocześnie w Rosji rozpoczęły się przemiany zmierzające do ograniczenia praw człowieka i obywatela osób LGBT. Do zmian takich należy wprowadzenie cenzury w środkach masowego przekazu i prześladowania dysydentów.

Od 1993 r. rosyjskie kodeks karny nie zawiera kar za homoseksualność. Od 1997 r. możliwa jest w Rosji korekta płci. Od 1999 r. homoseksualność nie jest traktowana w Rosji jako choroba (od chwili przyjęcia międzynarodowej klasyfikacji ICD-10). Od 2003 roku, wiek przyzwolenia dla kontaktów seksualnych jest równy i wynosi 16 lat. W 2008 roku Ministerstwo Zdrowia oficjalnie zniosło zakaz oddawania krwi przez mężczyzn, którzy uprawiają seks z mężczyznami.

Formalnie niemający mocy prawnej, oparty na islamskim prawie szariatu kodeks karny Republiki Czeczeńskiej przewiduje w art. 148 karę za homoseksualizm w postaci chłosty, a nawet śmierci.

Rosyjska konstytucja formalnie gwarantuje równe prawa i wolności człowieka i obywatela. Nie zawiera wyraźnej wzmianki o orientację seksualną lub tożsamości płciowej. Lista cech, względem których zakazana jest dyskryminacja, nie ma charakteru zamkniętego, więc działacze praw człowieka uważają, że w Rosji formalnie zakazana jest dyskryminacji ze względu na orientację seksualną lub tożsamość płciową.

Obrońcy praw człowieka uważają, że rosyjskie organy ścigania i sądy nie chronią życia i zdrowia osób LGBT przed atakami. Komitet Przeciwko Torturom ONZ uważa, że rosyjska policja nie reaguje odpowiednio na przestępstwa przeciwko LGBT.

Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych do spraw Praw Człowieka wyraził zaniepokojenie wysokim poziomem homofobii w Rosji i naruszeniami wolności słowa i zgromadzeń dotyczących osób LGBT. Obrońcy praw człowieka twierdzą, że nieustanne dochodzi do pobić i zabójstw osób LGBT. Istnieją przypadki celowego wyszukiwania osób LGBT przez napastników. Powszechne są przypadki chuligańskich napaści motywowanych nienawiścią do osób LGBT.

Niektóre rosyjskie media promują nienawiść wobec osób LGBT, poprzez nadawanie i drukowanie tekstów jawnie homofobicznych i materiałów zawierających negatywne stereotypy na temat osób LGBT. Częsta jest również przemoc domowa wobec młodych osób LGBT ze strony krewnych nieakceptujących ich orientacji lub tożsamości płciowej.

Obrońcy praw człowieka wśród niepokojących zmian, jakie zaszły w ostatnich latach w prawach osób LGBT w Rosji, zwracają szczególną uwagę na prawo zakazujące „propagandy homoseksualizmu”. Komitet Praw Człowieka ONZ uznał, że takie przepisy naruszają Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych. Zakaz „propagandy homoseksualizmu” narusza prawo do wolności zgromadzeń, prawo do wolności słowa i inne prawa.

Prawa człowieka osób LGBT w Rosji i naruszenia tych praw

Prawo do życia i godnego traktowania – przemoc wobec osób LGBT w Rosji

Pobicie działacza LGBT po akcji „Dzień Pocałunków” przeciwko prawu zakazującemu „propagandy homoseksualizmu”
Atak na działacza LGBT podczas wiecu przeciwko ustawie o zakazie „propagandy homoseksualizmu”
Młody neonazista rosyjski w trakcie anty-homoseksualnej demonstracji w Moskwie (październik 2010)

Dokładnych statystyk dotyczących przemocy ze względu na orientację seksualną lub tożsamość płciową, w Rosji nie ma.[1](s. 369)

Rosyjska Sieć LGBT zauważa, że osoby LGBT w Rosji doświadczają przemocy na tle swojej orientacji i tożsamości płciowej.[2](s. 1)[3](s. 3) Rosyjskie władze zaprzeczają temu, ale według działaczy praw człowieka, nie podejmują środków w celu zwalczania przestępstw motywowanych nienawiścią wobec osób LGBT.[2](s. 1) Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych do spraw Praw Człowieka wyraził zaniepokojenie wysokim poziomem homofobii w Rosji i naruszeniami praw osób LGBT do wolności słowa i zgromadzeń.[4](s. 189–190)

W 2009 roku Komitet Praw Człowieka ONZ zalecił Rosji ochronę osób LGBT przed przemocą w związku z atakami i zabójstw motywowanych nienawiścią do orientacji seksualnej i tożsamości płciowej.[5](s. 70–71) W listopadzie 2012 r. Komitet ONZ przeciwko Torturom wyraził zaniepokojenie dyskryminacją osób LGBT i przemocą wobec nich. Wezwał Rosję do zwalczania przestępstw z nienawiści do orientacji seksualnej lub tożsamości płciowej.[4](s. 185)

Nienawiść do osób LGBT jest utrzymywana poprzez publiczne wsparcie ze strony partii nacjonalistycznych i przedstawicieli Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej.[1](s. 362) Napastnicy coraz częściej nie ukrywają swoich zamiarów i zabiegają o rozgłos. Przepisy prawne zakazujące „propagandy homoseksualnej” są wykorzystywane do legitymizacji takich przestępstw.[6](s. 212)

Szeroko komentowanym przykładem przemocy wobec osób LGBT była śmierć działacza LGBT Władisława Tornowoja.

Prawo do pokojowych zgromadzeń

W Rosji, w ​​większości przypadków, władze publiczne odmawiają zgody na przeprowadzanie imprez LGBT.[2](s. 3)[7](s. 2, 16)[6](s. 208) Odmawiający często odwołują się arbitralnie pojmowanej moralności społecznej i niemożność zapewnienia bezpieczeństwa uczestników.[5](s. 75)[2](s. 3) Próg ograniczania prawa do pokojowych zgromadzeń, z powodu niezdolności do zapewnienia bezpieczeństwa, jest bardzo wysoki. Działacze na rzecz praw człowieka stwierdzają, że zamiast zakazu działania państwo powinno podjąć dodatkowe środki w celu ochrony uczestników pokojowych zgromadzeń (na przykład, aby zwiększyć liczbę policjantów do ochrony). W wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie zakazu gejowskiej parady w Moskwie, trybunał stwierdza, że sama obecność ryzyka nie jest to wystarczającym powodem dla zakazania zgromadzenia.[8] Pomimo decyzji Trybunału w 2010 roku, władze w Moskwie nadal zakazują organizowania parad.[9]

Udokumentowane są przypadki łamania praw działaczy LGBT zatrzymywanych przez policję podczas pikiet, które nie wymagają uprzedniej zgody.[10](s. 190)

Sekretarz Generalny Rady Europy Thorbjørn Jagland na konferencji prasowej 22 maja 2013 wezwał władze rosyjskie, aby zapewniły społeczność LGBT możliwość korzystania z prawa do pokojowych zgromadzeń i demonstracji. Zauważył, że prawo do pokojowego zgromadzania się jest podstawowym prawem gwarantowanym Europejską Konwencją Praw Człowieka.[11]

Moskiewska Grupa Helsińska zwraca uwagę, że oprócz zakazów władze używają brutalnej presji na prywatnych przedsiębiorstw i organizacje publiczne dla stłumienia wydarzeń kulturalnych LGBT.[12](s. 91)

Prawo do macierzyństwa, dzieciństwa i małżeństwa

Rosyjskie prawo nie uznaje żadnej formy legalizacji związków osób tej samej płci. Brak jest małżeństw osób tej samej płci[1](s. 361, 368) i rejestrowanych związków partnerskich.[13](s. 19)

Dostęp do wspomaganego rozrodu w Rosji dozwolony jest wyłącznie dla osób samotnych lub małżonków. Samotne kobiety mają prawo do skorzystania ze spermy dawców zatem para lesbijek może ubiegać się o sztuczne zapłodnienie, jednak tylko jedna z nich może mieć prawa rodzicielskie.[3](s. 16)

Prawo do pracy

Kodeks pracy zakazuje dyskryminacji z jakiegokolwiek powodu, w miejscu pracy. Rosyjski LGBT Network zauważa, że osoby LGBT napotykają trudności w znalezieniu pracy stając się ofiarami dyskryminacji.[2](s. 5) Aby uniknąć problemów w pracy, osoby LGBT są zmuszone do ukrywania swojej orientacji lub tożsamości płciowej.[12](s. 39)[12](s. 67)

Czasami obywatelom LGBT udaje się dochodzić swych praw na drodze sądowej.[12](s. 71).

Według sondażu przeprowadzonego w 2011 r., 32% obywateli LGBT w Rosji w okresie od stycznia do października 2011 miało problemy w pracy z powodu swojej orientacji seksualnej, kolejne 5% respondentów było zwolnione lub zmuszony do rezygnacji z pracy z powodu dyskryminacji na tle orientacji.[5](s. 65)

Według sondażu przeprowadzonego w 2012 r. przez rosyjski LGBT Network, prawie 40% respondentów potwierdziło istnienie problemów w pracy ze względu na ich orientację seksualną, kolejne 5% respondentów było zwolnione lub zmuszony do rezygnacji z pracy z powodu dyskryminacji na tle orientacji.[2](s. 5)

Przykładem znanej osoby, która utraciła pracę z powodu dyskryminacji na tle orientacji seksualnej, jest dziennikarz, pisarz i krytyk Anton Krasowskij.

Prawo do korekty płci

Książka pracy – dokument potwierdzający przebieg zatrudnienia. Osoby po korekcie płci stoją przed wyborem uzyskania nowej książki pracy bez historii dotychczasowego zatrudnienia albo zachowania starej książki pracy z przekreślonym starym nazwiskiem.

Rosyjskie prawo nie reguluje wprost procedury korekty płci.[2](s. 5)

Obrońcy praw człowieka przytaczają przypadki ujawnienia informacji osobistych, naruszenie prawa do prywatności i naruszenie tajemnicy lekarskiej w odniesieniu do osób transpłciowych w trakcie zmiany dokumentów.[3](s. 8)

Rosyjskie i międzynarodowe organizacje praw człowieka uważają, że szczególnym problemem dla osób transpłciowych jest kwestia dokumentów potwierdzających historię zatrudnienia. Osoby po korekcie płci stoją przed wyborem uzyskania nowej książki pracy bez historii dotychczasowego zatrudnienia albo zachowania starej książki pracy z przekreślonym starym nazwiskiem co może zmuszać do każdorazowego opowiedzenia szczegółów z życia osobistego w trakcie szukania pracy.[3](s. 11–12)[7](s. 8).

Sprawy o naruszenie praw osób LGBT przez Rosję przed ETPC

 Osobne artykuły: Żdanow i Tęczowy Dom przeciwko Rosji i Aleksiejew przeciwko Rosji.

21 października 2010 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał wyrok w sprawie Aleksiejew przeciwko Rosji (skarga nr 12200/08) stwierdzając, że Rosja naruszyła Artykuł 11 (prawo do zgromadzania się i stowarzyszania się), Artykuł 13 (prawo do efektywnego środka odwoławczego) oraz Artykuł 14 (zakaz dyskryminacji) Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

W toku jest sprawa Żdanow i Tęczowy Dom przeciwko Rosji, w której skarżący zarzucają Rosji naruszenie wolności stowarzyszania się, poprzez odmowę rejestracji stowarzyszenia LGBT.

Zakaz „propagowania nietradycyjnych relacji seksualnych” w Rosji

 Osobny artykuł: Zakaz „propagandy homoseksualnej” w Rosji.
Regiony zakazujące „propagandy homoseksualizmu”
Grupa demonstrantów przed budynkiem ONZ w Genewie protestujących przeciwko zakazowi demonstracji gejowskich w Rosji i na Białorusi

Obrońcy praw człowieka uważają, że najbardziej niepokojącą zmianą w ostatnich latach w prawach osób LGBT w Rosji jest zakaz „propagandy homoseksualizmu”.[4](s. 183) Pierwszy prawny zakaz „propagandy homoseksualizmu” został przyjęty w 2006 r. w obwodzie riazańskim. Zakazy propagandy wprowadziło ogółem 12 regionów Rosji.

W 2012 r. rozpoczęła się dyskusja na temat przyjęcia podobnego prawa na szczeblu federalnym.[4](s. 183)

30 czerwca 2013 r. ustawa zakazująca „propagandy nietradycyjnych relacji seksualnych”, zatwierdzona wcześniej przez Dumę Państwową i Radę Federacji, została podpisana przez prezydenta Putina, a 1 lipca 2013 weszła w życie.[14]

Ustawa została potępiona przez: Parlament Europejski, Komitet Praw Człowieka, Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy, Niemieckiego komisarza rządu ds. praw człowieka Markusa Loeninga, Wysokiego Przedstawiciela UE ds. Polityki Zagranicznej Catherine Ashton. Przepisy te potępiły również wszystkie organizacje praw człowieka w Rosji, w ​​tym w Radzie ds. Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego i Praw Człowieka przy Prezydencie Federacji Rosyjskiej, komisarza ds. praw człowieka w Federacji Rosyjskiej, Human Rights Institute, Moskiewską Grupę Helsińską.[5](s. 59–60)

Prezydent Rosji Władimir Putin, w odpowiedzi na międzynarodową krytykę tych przepisów, wezwał, by nie ingerować w wewnętrzne sprawy Rosji. Wprowadzenie przepisów tłumaczył koniecznością ochrony nieletnich.[15]

Obrońcy praw człowieka wskazują, że ustawa zakazująca „propagandy homoseksualizmu” narusza prawo do wolności zgromadzeń i prawa do wolności słowa.[2](s. 2) Zwracają też uwagę na to, że przepisy ustawy są zbyt niejasne i niezdefiniowane, prowadzą do arbitralnego stosowania prawa i nie pozwalają obywatelom na określenie jakie czyny są legalne a jakie nie, co prowadzi do samo-ograniczania ich wolności wypowiedzi. Ponieważ wszystko co ma jakikolwiek związek z homoseksualnością może zostać uznane za „propagandę homoseksualizmu” i powód do nałożenia wysokich kar finansowych. Stacje telewizyjne ze względu na grożące bardzo wysokie kary oddelegowały specjalne osoby zajmujące się sprawdzaniem treści programowych pod kątem homoseksualności.

Nauka stoi na stanowisku, że orientacja psychoseksualna jest trwała i nie podlega „promowaniu” toteż wprowadzona regulacja jest pozbawiona sensu.

Przypisy

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Chuck Stewart: The Greenwood encyclopedia of LGBT issues worldwid. T. 1. Cz. Russia. Santa Barbara, Calif.: Greenwood Press, 2010. ISBN 978-0-313-34231-8.  (ang.)
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Семейные права геев и лесбиянок в России. СПб: Российская ЛГБТ-сеть, 2009.  (ros.)
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Дискриминация по признакам сексуальной ориентации и гендерной идентичности в сфере здравоохранения, образования, занятости и социального обеспечения в Российской Федерации. Российская ЛГБТ-сеть, 2011.  (ros.)
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Annual Review of the Human Rights Situation of Lesbian, Gay, Bisexual, Trans and Intersex People in Europe. Cz. Russia. ILGA-Europe, 2013. ISBN 978-92-95066-10-6.  (ang.)
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Положение лесбиянок, геев, бисексуалов, трансгендеров в Российской Федерации. Последняя четверть 2011 — первая половина 2012. Московская Хельсинкская группа, 2012.  (ros.)
  6. ↑ 6,0 6,1 Кочетков Игорь: Права человека в Российской Федерации. Сборник докладов о событиях 2012 года. Cz. Дискриминация по признакам сексуальной ориентации и гендерной идентичности. Московская Хельсинкская группа, 2013. ISBN 978-5-98440-071-8.  (ros.)
  7. ↑ 7,0 7,1 Нарушения прав лесбиянок, геев, бисексуалов и трансгендеров в России. Global Rights, ILGA-Europe, Российская ЛГБТ-сеть, FtM Phoenix Group, Russian Transgender Fund, 2009.  (ros.)
  8. ↑ Дискриминационные законы и практика и акты насилия в отношении лиц по причине их сексуальной ориентации и гендерной идентичности. Доклад Верховного комиссара ООН по правам человека, 2011, s. 25.  (ros.)
  9. ↑ World Report. Human Rights Watch, 2013, s. 463. ISBN 978-1-60980-389-6.  (ang.)
  10. ↑ Кочетков Игорь: Права человека в Российской Федерации. Сборник докладов о событиях 2010 года. Московская Хельсинкская группа, 2011. ISBN 978-5-98440-061-9.  (ros.)
  11. ↑ НКО между Россией и Европой (ros.). interfax.ru, 2013-05-22. [dostęp 2013-08-10].
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 Доклад «Дискриминация по признакам сексуальной ориентации и гендерной идентичности в России». Московская Хельсинкская группа и Российская ЛГБТ-сеть, 2009, s. 92.  (ros.)
  13. ↑ Созаев Валерий, Кириченко Ксения, Кочетков Игорь: Чего хотят ЛГБТ-активисты?. СПб: Российская ЛГБТ-сеть, 2011.  (ros.)
  14. ↑ Косяков Сергей: Путин подписал законы о запрете гей-пропаганды и защите чувств верующих (ros.). dw.de, 2013-06-30. [dostęp 2013-08-10].
  15. ↑ Путин призвал европейцев не вмешиваться во внутреннюю политику России (ros.). ntv.ru, 2013-06-25. [dostęp 2013-08-10].
Źródło: „https://www.encyklopedia.edu.pl/w/index.php?title=Sytuacja_prawna_i_społeczna_osób_LGBT_w_Rosji&oldid=15494”