Transseksualizm

Z Encyklopedii LGBT

Transseksualizm, dezaprobata płci, chęć bycia traktowanym/traktowaną jak osoba płci przeciwnej i posiadania jej specyficznych cech (m.in. narządów płciowych). Wiele osób transseksualnych dąży do operacji korekcji płci, wykonywanej chirurgicznie i wspieranej farmakoterapią, głównie hormonalną. Jak na razie jedynym krajem na świecie, w którym transseksualizm przestał być zaliczany do zaburzeń psychicznych jest Francja[1]. Stało się tak w 2010 roku. Warto też zauważyć, że Francja była pierwszym krajem w Europie i na świecie, który zalegalizował dobrowolne stosunki seksualne między osobami tej samej płci (w 1791 roku) po bardzo wielu latach ich zakazu (przynajmniej początkowo z przyczyn religijnych).

Korekta płci w świetle polskiego prawa

Korekta płci w polskim prawie nie jest uregulowana w osobny sposób. Postępowanie w tej kwestii zostało ukształtowane orzeczeniem Sądu Najwyższego z 1995 r. Jego podstawą jest art. 189 k.p.c. i pozew o ustalenie płci. Wydając wyrok sąd bierze pod uwagę opinie lekarskie i opinie biegłych. Istotne jest przy tym trwałe i niezmienne dążenie do korekty płci. Jeśli osoba zamierzająca dokonać korekty płci pozostaje w związku małżeńskim to aby było to prawnie możliwe konieczny jest rozwód ponieważ polskie prawo nie przewiduje możliwości istnienia małżeństw osób tej samej płci. W pozwie niezbędna jest strona pozwana i są nią rodzice powoda (osoby składającej pozew). W przypadku gdy rodzice nie żyją sąd ustala kuratorów reprezentujących ojca i matkę.[2]

Osoby transseksualne po zmianie płci niekiedy domagają się zatarcia w aktach USC informacji o pierwotnej płci biologicznej motywując to osobistym wstydem wobec ujawniania takich informacji. Usunięcie takich informacji nie jest w świetle prawa możliwe[3].

Projekt ustawy o uzgadnianiu płci

Ruch Palikota złożył 9 maja 2012 r. do laski marszałkowskiej projekt ustawy o uzgadnianiu płci powstały we współpracy m.in. z fundacją Trans-Fuzja.[4] Wzięto w nim pod uwagę osiągnięcia prawne krajów, które mają już takie ustawy, a także orzecznictwo Trybunału Praw Człowieka, Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, rekomendacje komisarza praw człowieka Rady Europy, rezolucję Parlamentu Europejskiego z 2011 r. w sprawie praw człowieka, orientacji seksualnej i tożsamości płciowej w państwach członkowskich ONZ. Wzięto również pod uwagę Zasady Yogyakarty (Zasady stosowania międzynarodowego prawa praw człowieka w stosunku do orientacji seksualnej oraz tożsamości płciowej).[5]

Zgodnie z projektem zmiany danych metrykalnych odbywałaby się przed sądem, ale bez rozprawy w trybie nieprocesowym. Do wniosku o zmianę płci w metryce potrzebne byłoby orzeczenie wydane przez dwóch lekarzy ze specjalnością z psychiatrii lub seksuologii stwierdzające, że osoba trwale identyfikuje się z płcią inną niż biologiczna. Nie byłby konieczny tzw. test realnego życia polegający na funkcjonowaniu w społeczeństwie w roli płciowej niezgodnej z płcią metrykalną. Dla uzgodnienia płci nie byłby konieczny rozwód przed postępowaniem o uzgodnienie płci. Sąd przeprowadzałby postępowanie rozwodowe po prawnej korekcie płci bez orzekania o winie. Uprawnienia socjalne przysługiwałyby na zasadach dla płci uzgodnionej, a nie poprzedniej. Postanowienie sądu o uzgodnieniu płci nakładałoby na wszystkie instytucje obowiązek wydania, na wniosek zainteresowanego, dokumentów uwzględniających zmianę określenia płci i imienia. Projekt Ruchu Palikota, obok ustawy portugalskiej, najbardziej przyjazny osobom transpłciowym.[5]

Projekt był przedmiotem prac Komisji Ustawodawczej.[6]

Marszałkini sejmu Ewa Kopacz nie nadała projektowi numeru druku i tym samym nie skierowała do I czytania. Ten sposób postępowania marszałkini Kopacz w opinii ekspertów stoi w sprzeczności z zasadami zapisanymi w konstytucji ponieważ udaremnia prawo posłów do inicjatywy ustawodawczej.[7]

3 stycznia 2013 r. grupa posłów na Sejm RP Klubu Poselskiego Ruch Palikota wniosła ponownie projekt ustawy o uzgadnianiu płci.[8]

Przypisy

  1. Transseksualizm to nie choroba. We Francji (pol.). tvn24.pl, 2010-02-17. [dostęp 2012-06-16].
  2. Anna Grodzka, Lalka Podobińska. Jak się w Polsce zmienia płeć. Replika. Dwumiesięcznik społeczno-kulturalny LGBTQ, 31/2011, s. 14–15 (2011), Warszawa: Stowarzyszenie Kampania Przeciw Homofobii, ISSN 1896-3617 (pol.). 
  3. II OSK 845/07 - Wyrok NSA (pol.). Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych, 2008-07-16. [dostęp 2010-01-06].  Cytat: „W ocenie Sądu w okolicznościach niniejszej sprawy stwierdzić należy, iż dane jakie są wpisane w akcie urodzenia R.W. nie mogą zostać zaliczone do kategorii danych naruszających jego dobra osobiste. Przedmiotowy akt urodzenia stanowi bowiem dowód zdarzeń, jakie miały miejsce w życiu skarżącego, najpierw faktu jego urodzenia i danych z tym związanych, a następnie faktu zmiany płci. Dlatego też nie można uznać za słuszny zarzutu skarżącego, iż wpisane dane naruszają jego dobra osobiste w rozumieniu art. 18 ust. 1 ustawy. Podkreślono, iż ustawa w jej obecnym kształcie nie przewiduje żadnej innej możliwości odzwierciedlenia w akcie urodzenia zmiany płci.”
  4. Projekt ustawy o uzgodnieniu płci (pol.). orka.sejm.gov.pl, 2012-05-09. [dostęp 2012-06-16].
  5. 5,0 5,1 Ewa Siedlecka: Zmiana płci bardziej po ludzku (pol.). wyborcza.pl, 2012-05-05. [dostęp 2012-06-16].
  6. Pełny zapis przebiegu posiedzenia Komisji Ustawodawczej (nr 31) z dnia 12 września 2012 r. (pol.). orka.sejm.gov.pl, 2012-09-12. [dostęp 2013-02-06].
  7. Ewa Siedlecka: Koniec sejmowej niszczarki? (pol.). wyborcza.pl, 2012-07-04. [dostęp 2012-07-11].
  8. Projekt ustawy o uzgadnianiu płci (pol.). orka.sejm.gov.pl, 2013-01-03. [dostęp 2013-02-06].