Tekst źródłowy strony Kozak przeciwko Polsce

{{Sprawa infobox
 | sąd         = ETPC
 | skarżący    = Piotr Kozak
 | państwo     = {{flaga|POL}} [[Sytuacja prawna i społeczna osób LGBT w Polsce|Polska]]
 | sygn        = [http://hudoc.echr.coe.int/sites/eng/pages/search.aspx?i=001-97597 13102/02]
 | data wyroku = [[2 marca]] [[2010]]
 | wyrok       = stwierdzono naruszenie '''art.&nbsp;14.''' w związku z '''art.&nbsp;8.'''
}}

'''Kozak przeciwko Polsce''', sprawa ze skargi nr 13102/02, rozpatrzona przez [[Europejski Trybunał Praw Człowieka]], który [[2 marca]] [[2010]] r. wydał wyrok stwierdzający, że [[Polska]] naruszyła art. 14 (zakaz dyskryminacji) w związku z art. 8 (poszanowanie życia prywatnego i rodzinnego) [[Europejska Konwencja Praw Człowieka|Europejskiej Konwencji Praw Człowieka]].

== Przedmiot skargi w sprawie Kozak przeciwko Polsce ==
Skarżący, Pan Piotr Kozak od [[1989]] r. mieszkał ze swoim partnerem w mieszkaniu w Szczecinie. Najemcą mieszkania był partner Piotra Kozaka, Tadeusz B. Po jego śmierci odmówiono Piotrowi Kozakowi prawa do wejścia w stosunek najmu po partnerze. Decydujący dla tej odmowy był fakt, że obie strony pozostające w faktycznym związku były tej samej płci. Związki homoseksualne zostały bowiem wyłączone z prawa przysługującego partnerom heteroseksualnym na podstawie ugruntowanej i jednoznacznej interpretacji pojęcia „faktycznego wspólnego pożycia małżeńskiego”, które miało obejmować jedynie związki osób różnych płci.

Skarżący zarzucił Rzeczypospolitej Polskiej:
* naruszenie prawa do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy zagwarantowanego w art. 6 § 1 Konwencji z tego względu, że podczas postępowania o wstąpienie w stosunek najmu, Sąd Rejonowy odmówił zapoznania się z dowodami z przesłuchania świadków zgłoszonych przez skarżącego w celu stwierdzenia, że żył on w szczególnie bliskim związku ze swoim zmarłym partnerem.
* naruszenie art. 14 w związku z art. 8 Konwencji polegające na dyskryminacji ze względu na orientację homoseksualną poprzez pozbawienie go prawa do wstąpienia w stosunek najmu po śmierci swojego partnera.

== Wyrok Trybunału w sprawie Kozak przeciwko Polsce ==
W [[2010]] r. Trybunał wydał wyrok stwierdzając jednogłośnie, że Polska naruszyła art. 14 w związku z art. 8 Konwencji i oddalił zarzut naruszenia art. 6 § 1 Konwencji. Trybunał uznał, że stwierdzenie naruszenia stanowi samo w sobie wystarczające, słuszne zadośćuczynienie za szkody niepieniężne poniesione przez skarżącego. W pozostałej części roszczenia skarżącego o słuszne zadośćuczynienie odrzucił.<ref>{{cytuj stronę | url = http://cmiskp.echr.coe.int/tkp197/view.asp?action=html&documentId=863720&portal=hbkm&source=externalbydocnumber&table=F69A27FD8FB86142BF01C1166DEA398649 | tytuł = CASE OF KOZAK v. POLAND (Application no. 13102/02) | data dostępu = 2012-05-19 | opublikowany = cmiskp.echr.coe.int | data = 2010-03-02 | język = en}}</ref>

=== Istotne tezy wyroku w sprawie Kozak przeciwko Polsce ===
{{CytatD|83. Trybunał zauważa, że skarga skarżącego odnosi się do interpretacji i zastosowania w jego sprawie terminu prawnego “faktyczne wspólne pożycie małżeńskie” przez sądy polskie w sposób powodujący różnicę traktowania związków heteroseksualnych i homoseksualnych w odniesieniu do wstępowania w stosunek najmu po śmierci partnera (patrz punkty 29-38, 51 i 55 powyżej).
Bez wątpienia, orientacja seksualna, jeden z najbardziej intymnych elementów prywatnego życia osoby, znajduje się pod ochroną artykułu 8 Konwencji (zobacz [[Smith i Grady przeciwko Zjednoczonemu Królestwu|Smith i Grady p. Wielkiej Brytanii nr 33985/96 i 33986/96]], §§ 71 i 89, ECHR 1999-VI; [[S.L. przeciwko Austrii|S.L. p. Austrii nr 45330/99]], § 37, ECHR 2003-I; oraz [[Salgueiro da Silva Mouta przeciwko Portugalii|Salgueiro da Silva Mouta p. Portugalii nr 33290/96]], §§ 23 i 28, ECHR 1999-IX).|Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Kozak przeciwko Polsce}}

Europejski Trybunał Praw Człowieka uznał, że wykładnia zastosowana przez polskie sądy (oparta na wykładni Sądu Najwyższego Rzeczypospolitej Polskiej) narusza art. 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka z [[1950]] r.

{{CytatD|98. [...]
Z uzasadnienia przedstawionego przez Sąd Okręgowy wynika, że głównym celem różnego traktowania było zapewnienie ochrony rodzinie stworzonej na podstawie „związku mężczyzny i kobiety”, zgodnie z artykułem 18 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej (zobacz punkt 38 i 44 powyżej). Trybunał uznaje, że ochrona rodziny w tradycyjnym sensie stanowi, co do zasady, ważki i legitymizowany powód, który może uzasadnić różnicę traktowania (zobacz Karner, cytowany powyżej, § 40, z dalszymi odniesieniami).
Jednakże, realizując ten cel, Państwo może zastosować szereg zróżnicowanych środków (ibid). Ponadto, zważywszy, że Konwencja jest żyjącym instrumentem, który należy interpretować w świetle współczesnych warunków (zobacz E.B. cytowany powyżej, § 92), Państwo, podejmując decyzję o wyborze środków służących ochronie rodziny i zagwarantowaniu, zgodnie z wymogiem artykułu 8, poszanowania dla życia rodzinnego, musi koniecznie uwzględnić rozwój społeczeństwa i zmiany sposobu postrzegania kwestii społecznych, statusu cywilnego oraz stosunków międzyludzkich łącznie z faktem, że nie istnieje tylko jeden sposób ani jedna droga wyboru w sferze życia rodzinnego lub prywatnego.

99. Zachowanie równowagi pomiędzy ochroną tradycyjnej rodziny a prawami mniejszości seksualnych zagwarantowanymi przez Konwencję stanowi, z natury rzeczy, trudne i delikatne zadanie, które może wymagać od Państwa pogodzenia sprzecznych opinii i interesów postrzeganych przez dane strony, jako pozostające w zasadniczej opozycji. Niemniej jednak, uwzględniając wąski margines swobody Państwa w ocenie przyjęcia środków, które skutkują różnicowaniem na podstawie orientacji seksualnej (zobacz punkt 92 powyżej), blankietowe wyłączenie osób pozostających w związku homoseksualnym z możliwości wstępowania w stosunek najmu nie może być uznane przez Trybunał za konieczne dla ochrony rodziny postrzeganej w sposób tradycyjny (zobacz [[Karner przeciwko Austrii|Karner]], cytowany powyżej, § 41). Ponadto, Rząd polski nie przedstawił żadnych przekonujących ani uzasadnionych powodów różnego traktowania partnerów hetero i homoseksualnych w danym czasie. Co więcej, fakt, że przepis, który wkrótce zastąpił ustęp 8(1), wyeliminował różnicę między wspólnym pożyciem „małżeńskim” a innymi formami wspólnego pożycia (zobacz punkty 40-41 powyżej) potwierdza, że nie istniały uzasadnione powody, by utrzymywać poprzednią regulację.[...]|Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Kozak przeciwko Polsce}}

== Wykonanie wyroku Trybunału w sprawie Kozak przeciwko Polsce ==
Mimo rozesłania wyroku do sądów przez Ministerstwo Sprawiedliwości linia orzecznicza polskich sądów nie uległa zmianie.<ref name="wyborcza2011">{{cytuj stronę | url = http://wyborcza.pl/1,76842,10487114,Sad_w_Warszawie__Konkubinaty_homo_gorsze_niz_heteroseksualne.html | tytuł = Sąd w Warszawie: Konkubinaty homo gorsze niż heteroseksualne | data dostępu = 2012-05-19 | imię = Ewa | nazwisko = Siedlecka | opublikowany = wyborcza.pl | data = 2011-10-18 | język = pl}}</ref>

W innej, podobnej sprawie sędzia Sądu Rejonowego, Maciej Ługiewicz rozpatrując sprawę, zignorował orzeczenie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i powołał się na dotychczasowe orzecznictwo Sądu Najwyższego.<ref name="wyborcza2011" /> O interpretację w tej kwestii do Sądu Najwyższego zwrócił się Sąd Okręgowy w Warszawie rozpatrując odwołanie od tego wyroku.<ref name="wyborcza2012">{{cytuj stronę | url = http://wyborcza.pl/1,75248,12941430,Homoseksualny_partner_ma_prawo_do_mieszkania_komunalnego.html | tytuł = Homoseksualny partner ma prawo do mieszkania komunalnego | data dostępu = 2012-11-30 | imię = Ewa | nazwisko = Siedlecka | opublikowany = wyborcza.pl | data = 2012-11-28 | język = pl}}</ref> Sprawa była objęta Programem Antydyskryminacyjnym „Artykuł 32” Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka.<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.hfhr.pl/sn-podjal-uchwale-w-sprawie-wstapienia-w-stosunek-najmu-po-zmarlym-partnerze-homoseksualnym/ | tytuł = SN podjął uchwałę w sprawie wstąpienia w stosunek najmu po zmarłym partnerze homoseksualnym | data dostępu = 2012-11-30 | imię = Małgorzata | nazwisko = Szuleka | opublikowany = hfhr.pl | data = 2012-11-28 | język = pl}}</ref>

[[28 listopada]] [[2012]] roku Sąd Najwyższy podjął uchwałę w sprawie interpretacji art. 691 k.c. w której orzekł: „Osobą faktycznie pozostającą we wspólnym pożyciu z najemcą – w rozumieniu art. 691 § 1 k.c. – jest osoba połączona z najemcą więzią uczuciową, fizyczną i gospodarczą; także osoba tej samej płci.”<ref name="sn2012">{{cytuj stronę | url = http://www.sn.pl/Sites/orzecznictwo/Orzeczenia2/III%20CZP%2065-12.pdf | tytuł = III CZP 65/12 | data dostępu = 2013-02-22 | opublikowany = sn.pl | data = 2012-11-28 | język = pl}}</ref> Wykładnia jest wiążąca dla polskich sądów.<ref name="wyborcza2012" />

{{Przypisy}}

[[Kategoria:Sprawy związane z prawami osób LGBT]]