Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawach związanych z LGBT

Z Encyklopedii LGBT
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)

Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawach związanych z LGBT, sprawy rozpatrywane przez Europejski Trybunał Praw Człowieka związane z tematem homoseksualności, biseksualności lub transpłciowości.

Sprawy związane z homoseksualnoscią

(Odnośniki w kolumnie Skarżący prowadzą do omówienia poszczególnych spraw.)

Skarżący
(link do sprawy)
Skarżony kraj Nr skargi Zakres Wynik Tezy
Schalk i Kopf Austria Austria 30141/04 Małżeństwa nie stwierdzono naruszenia art. 12 w związku z art. 8. Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka nie nakłada na Państwo obowiązku wydania zezwolenia na zawarcie małżeństwa parze osób tej samej płci.
Chapin i Charpentier Francja Francja 40183/07 Małżeństwa w toku
Fretté Francja Francja 36515/97 Adopcje nie stwierdzono naruszenia art. 14. w związku z art. 8., stwierdzono naruszenie art. 6 Trybunał stwierdził, że władze krajowe były uprawnione do uznania, że prawo do adopcji, na które powołał się skarżący, jest ograniczone przez interes dziecka przeznaczonego do adopcji, pomimo uzasadnionych aspiracji skarżącego oraz bez odniesienia się do kryterium osobistych wyborów. Stwierdzono natomiast naruszenie prawa do rzetelnego procesu.
E.B. Francja Francja 43546/02 Adopcje stwierdzono naruszenie art. 14. w związku z art. 8. Trybunał zauważył, że homoseksualizm skarżącej był decydującym czynnikiem, który wpłynął na odmowę uwzględnienia jej wniosku, podczas gdy francuski system prawny dopuszcza możliwość adopcji dzieci przez osoby samotne, otwierając tym samym możliwość adopcji przez osobę homoseksualną stanu wolnego.
Gas i Dubois Francja Francja 25951/07 Adopcje nie stwierdzono naruszenia art. 14. w związku z art. 8. Brak dowodów na istnienie różnic w traktowaniu ze względu na orientacje seksualną skarżących, ponieważ pary przeciwnej płci, które wstąpiły w formalny związek partnerski miały także zamknięty dostęp do adopcji niepełnej.
X i inni Austria Austria 19010/07 Adopcje stwierdzono naruszenie art. 14. w związku z art. 8. Zakaz adopcji biologicznego dziecka homoseksualnego partnera, w sytuacji, gdy heteroseksualne, niezwiązane małżeństwem pary miały do tego prawo, narusza art. 8. i 14. Konwencji. Związki homoseksualne tworzą relacje rodzinne i podlegają ochronie konwencyjnej, i nie ma żadnych dowodów na to, że dziecko wychowywane w rodzinie jednopłciowej będzie narażone na szczególne problemy.
Salgueiro da Silva Mouta Portugalia Portugalia 33290/96 Prawa rodzicielskie stwierdzono naruszenie art. 14. w związku z art. 8. Decyzja sądów portugalskich w znacznej mierze opierała się na fakcie, że skarżący był osobą homoseksualną oraz że „dziecko powinno przebywać w tradycyjnej portugalskiej rodzinie”. Trybunał stwierdził, że rozróżnienie oparte na orientacji seksualnej nie mieści się w ramach dozwolonych Konwencją.
J.M. Wielka Brytania Wielka Brytania 37060/06 Prawa rodzicielskie stwierdzono naruszenie art. 14. łącznie z art. 1. Protokołu 1. Trybunał uznał, że zasady dotyczące obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, przed wprowadzeniem ustawy o związkach partnerskich, dyskryminowały osoby pozostające w związkach tej samej płci.
Hallier i Lucas Francja Francja 46386/10 Prawa rodzicielskie w toku
Lustig-Prean i Beckett Wielka Brytania Wielka Brytania 31417/96 i 32377/96 Zatrudnienie stwierdzono naruszenie art. 8. Trybunał uznał, że działania podjęte wobec skarżących stanowiły szczególnie poważne zakłócenia w ich życiu prywatnym i nie zostały uzasadnione przez „przekonujące i ważne powody”.
Smith i Grady Wielka Brytania Wielka Brytania 33985/96 i 33986/96 Zatrudnienie stwierdzono naruszenie art. 8. Trybunał uznał, że działania podjęte wobec skarżących stanowiły szczególnie poważne zakłócenia w ich życiu prywatnym i nie zostały uzasadnione przez „przekonujące i ważne powody”.
Perkins i R. Wielka Brytania Wielka Brytania 43208/98 i 44875/98 Zatrudnienie stwierdzono naruszenie art. 8. Trybunał uznał, że działania podjęte wobec skarżących stanowiły szczególnie poważne zakłócenia w ich życiu prywatnym i nie zostały uzasadnione przez „przekonujące i ważne powody”.
Beck, Copp i Bazeley Wielka Brytania Wielka Brytania 48535/99, 48536/99 i 48537/99 Zatrudnienie stwierdzono naruszenie art. 8. Trybunał uznał, że działania podjęte wobec skarżących stanowiły szczególnie poważne zakłócenia w ich życiu prywatnym i nie zostały uzasadnione przez „przekonujące i ważne powody”.
Mata Estevez Hiszpania Hiszpania 56501/00 Uprawnienia socjalne skargę uznano za niedopuszczalną Hiszpańskie ustawodawstwo odnoszące się do prawa do renty po zmarłym służy osiągnięciu słusznego celu (ochrona rodziny na bazie więzów małżeńskich), a różnice w traktowaniu można uznać za mieszczące się w zakresie marginesu swobody uznania Państwa.
P.B. i J.S. Austria Austria 18984/02 Uprawnienia socjalne stwierdzono naruszenie art. 14. w związku z art. 8. Trybunał zauważył, że rząd austriacki nie przedstawił żadnego uzasadnienia różnicy w traktowaniu P.B. i J.S z jednej strony, a z drugiej osób różnej płci mieszkających razem.
Taddeucci Włochy Włochy 51362/09 Uprawnienia socjalne w toku
Vallianatos i Mylonas Grecja Grecja 29381/09 Uprawnienia socjalne w toku
C.S. i inni Grecja Grecja 32684/09 Uprawnienia socjalne w toku
Karner Austria Austria 40016/98 Prawo do najmu stwierdzono naruszenie art. 14. w związku z art. 8. Trybunał nie podzielił stanowiska, że całkowite wykluczenie osób pozostających w związkach homoseksualnych ze wstąpienia w stosunek najmu było podyktowane koniecznością ochrony rodziny.
Kozak Polska Polska 13102/02 Prawo do najmu stwierdzono naruszenie art. 14. w związku z art. 8. Trybunał nie podzielił stanowiska, że całkowite wykluczenie osób pozostających w związkach homoseksualnych ze wstąpienia w stosunek najmu było podyktowane koniecznością ochrony rodziny.
Bączkowski i inni Polska Polska 1543/06 Wolność stowarzyszania się i zgromadzeń publicznych stwierdzono naruszenie art. 11. oraz art. 13. Trybunał zauważył, że chociaż prawdą jest, iż marsz w końcu się odbył, skarżący podjęli ryzyko, ponieważ w rzeczonym czasie nie mieli oficjalnej zgody na jego organizację. Jedyne środki odwoławcze, jakimi dysponowali w związku z odmową wydania zgody na paradę były środkami post hoc. Można zasadnie przypuszczać, że prawdziwym powodem odmowy wydania zgody była niechęć władz lokalnych do homoseksualizmu.
Aleksiejew Rosja Rosja 4916/07, 25924/08 i 14599/09 Wolność stowarzyszania się i zgromadzeń publicznych stwierdzono naruszenie art. 11., art. 13. oraz art. 14. Trybunał uznał, że zakazy organizacji przedmiotowych marszy i pikiet nie były konieczne w społeczeństwie demokratycznym. Stwierdził ponadto, że Pan Aleksiejew nie miał dostępu do efektywnego środka odwoławczego, aby zakwestionować rzeczone zakazy oraz że były one dyskryminujące z uwagi na jego orientacje seksualną.
Genderdoc-M Mołdawia Mołdawia 9106/06 Wolność stowarzyszania się i zgromadzeń publicznych stwierdzono naruszenie art. 11., art. 13. w związku z art. 11. oraz art. 14. w związku z art. 11. Trybunał stwierdził, że wbrew twierdzeniom strony rządowej zakaz zgromadzenia był związany z kwestią homoseksualności i tym samym naruszał konwencję.
Żdanow i Tęczowy Dom Rosja Rosja 12200/08 Wolność stowarzyszania się i zgromadzeń publicznych w toku
Vincent Stasi Francja Francja 25001/07 Gorsze traktowanie w więzieniach nie stwierdzono naruszenia art. 3. Trybunał doszedł do konkluzji, że francuskie prawo dostarczyło skarżącemu efektywnej i wystarczającej ochrony przed fizyczną krzywdą.
X. Turcja Turcja 24626/09 Gorsze traktowanie w więzieniach stwierdzono naruszenie art. 3. i art. 14. Trybunał uznał, że warunki przetrzymywania spowodowały cierpienie psychiczne i fizyczne, wraz z poczuciem, że został pozbawiony godności, co stanowi „nieludzkie lub poniżające traktowanie”. Ponadto Trybunał stwierdził, że głównym powodem, dla pozostawienia wnioskodawcy w odosobnieniu nie była jego ochrona, ale raczej jego orientacja seksualna. Tym samym uznał, że było to dyskryminujące traktowanie.
Vejdeland i inni Szwecja Szwecja brak Mowa nienawiści motywowana orientacją psychoseksualną nie stwierdzono naruszenia art. 10. Trybunal uznał równoważność homofobii i rasizmu. Zdaniem Trybunału ograniczenie w korzystanie przez skarżących z prawa do wolności słowa zostało racjonalnie uzasadnione przez władze Szwecji jako konieczne w społeczeństwie demokratycznym dla ochrony dobrego imienia i praw innych osób.
Ladele i McFarlane Wielka Brytania Wielka Brytania 51671/10 i 36516/10 Dyskryminacja światopoglądowa nie stwierdzono naruszenia art. 9. ani osobno ani w związku z art. 14. w sprawie Mr McFarlane;
nie stwierdzono naruszenia art. 14 ani osobno ani w związku z art. 9 w sprawie Ms Ladele
Trybunał uznał, że najważniejszym czynnikiem, który należy wziąć pod uwagę, jest to, że polityka pracodawców skarżących – promowanie równych szans i nakładanie na pracowników obowiązku działania w sposób, który nie dyskryminuje innych – miały uzasadniony cel zapewnienie praw innych osób, takich jak par tej samej płci, które również chronione na mocy Konwencji. Rozwiązanie stosunku pracy wobec odmowy równego traktowania par homoseksualnych przez pracownika jest usprawiedliwione i nie narusza praw człowieka.[1]
K.N. Francja Francja 47129/09 Ryzyko złego traktowania imigrantów w kraju pochodzenia Skargę skreślono
Dudgeon Wielka Brytania Wielka Brytania 7525/76 kryminalizacja stosunków homoseksualnych stwierdzono naruszenie art. 8. Trybunał uznał, że ze względu na swój szeroki i absolutny charakter ograniczenie nałożone na pana Dudgeon było, niezależnie od dotkliwości możliwych kar, niewspółmierne do oczekiwanych celów, które należy osiągnąć, a mianowicie ochrony „praw i wolności innych osób” oraz „moralności”.
Norris Irlandia Irlandia 8225/78 kryminalizacja stosunków homoseksualnych stwierdzono naruszenie art. 8. Trybunał stwierdził, że nie można uznać, że w Irlandii istniała „pilna potrzeba społeczna”, aby czynności homoseksualne uznać za przestępstwo. W szczególności, choć członkowie społeczeństwa, którzy uznają homoseksualizm za niemoralny, mogą być zszokowani, urażeni i poruszeni takimi czynnościami, nie oznacza to samo w sobie nakazu stosowania wobec skarżącego sankcji karnych, gdy sprawa dotyczy wyłącznie takich czynności, na które dorosłe osoby wyraziły zgodę.
Modinos Cypr Cypr 15070/89 kryminalizacja stosunków homoseksualnych stwierdzono naruszenie art. 8. Trybunał stwierdził, że istnienie przepisów prawnych, uznających określone czynności homoseksualne za niezgodne z prawem, wpływało w sposób ciągły i bezpośredni na życie prywatne skarżącego. Władze cypryjskie nie wykazały, że „pilna potrzeba społeczna” wymagała takiego ustawodawstwa.
A.D.T. Wielka Brytania Wielka Brytania 35765/97 kryminalizacja stosunków homoseksualnych stwierdzono naruszenie art. 8. W opinii Trybunału czynności skarżącego, odbywające się na osobności i w jego własnym domu z osobami zgadzającymi się na to, miały czysto prywatny charakter, wobec czego margines uznania pozwanego Państwa był wąski. Nie było „pilnej potrzeby społecznej”, uzasadniającej kwestionowane przepisy oraz ich zastosowanie w postępowaniu przeciwko skarżącemu.
L. i V. Austria Austria 39392/98 i 39829/98 wiek przyzwolenia stwierdzono naruszenie art. 14. w związku z art. 8. Trybunał nie znalazł wystarczającego uzasadnienia dla odmiennego traktowania czynności seksualnych pomiędzy mężczyznami od czynności seksualnych pomiędzy kobietami.
S.L. Austria Austria 45330/99 wiek przyzwolenia stwierdzono naruszenie art. 14. w związku z art. 8. Trybunał nie znalazł wystarczającego uzasadnienia dla odmiennego traktowania czynności seksualnych pomiędzy mężczyznami od czynności seksualnych pomiędzy kobietami.
F.J. Austria Austria 2362/08 wiek przyzwolenia w toku
E.B. Austria Austria 26271/08 wiek przyzwolenia w toku
H.G. Austria Austria 48098/07 wiek przyzwolenia w toku
B.B. Wielka Brytania Wielka Brytania 53760/00 wiek przyzwolenia stwierdzono naruszenie art. 14. w związku z art. 8. Różny wiek przyzwolenia dla par homoseksualnych i heteroseksualnych jest naruszeniem konwencji.
Fernando dos Santos Couto Portugalia Portugalia 31874/07 wiek przyzwolenia nie stwierdzono naruszenia art. 14. w związku z art. 8.
Adrian Costin Georgescu Rumunia Rumunia 4867/03 zatrzymanie z powodu homoseksualności w toku

Sprawy związane z transpłciowością

Skarżący Skarżony kraj Nr skargi Zakres Wynik Tezy
Rees Wielka Brytania Wielka Brytania 9532/81 tożsamość płciowa nie stwierdzono naruszenia art. 12
Cossey Wielka Brytania Wielka Brytania 10843/84 tożsamość płciowa nie stwierdzono naruszenia art. 8 i art. 12
X, Y i Z Wielka Brytania Wielka Brytania 21830/93 tożsamość płciowa nie stwierdzono naruszenia art. 8
B. Francja Francja [[]] tożsamość płciowa nie stwierdzono naruszenia art. 8
Sheffield i Horsham Wielka Brytania Wielka Brytania 31–32/1997/815–816/1018–1019 tożsamość płciowa nie stwierdzono naruszenia art. 8, art. 12 i art. 14
Christine Goodwin Wielka Brytania Wielka Brytania 28957/95 tożsamość płciowa nie stwierdzono naruszenia art. 8 i art. 12
Wena i Anita Parry Wielka Brytania Wielka Brytania 42971/05 tożsamość płciowa skargę uznano za niedopuszczalną
R. i F. Wielka Brytania Wielka Brytania 35748/05 tożsamość płciowa skargę uznano za niedopuszczalną
Schlumpf Szwajcaria Szwajcaria 29002/06 tożsamość płciowa stwierdzono naruszenie art. 8 Przewlekły okres oczekiwania na decyzję o refundacji ustalenia płci ograniczył wolność skarżącej do określenia swojej płci.
P.V. Hiszpania Hiszpania tożsamość płciowa nie stwierdzono naruszenia art. 8 w związku z art. 14.
P. Portugalia Portugalia 56027/09 tożsamość płciowa nie stwierdzono naruszenia art. 8 w związku z art. 14.
Y. Y. Turcja Turcja 14793/08 tożsamość płciowa w toku
H. 37359/09 tożsamość płciowa w toku
Cassar 36982/11 tożsamość płciowa w toku

Wybrane artykuły Europejskiej Konwencji Praw Człowieka

W sprawach dotyczących praw osób LGBT miały zastosowanie następujące artykuły Europejskiej Konwencji Praw Człowieka

Artykuł 3. Zakaz tortur
Nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu.


Artykuł 6. Prawo do rzetelnego procesu sądowego

1. Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postępowanie przed sądem jest jawne, jednak prasa i publiczność mogą być wyłączone z całości lub części rozprawy sądowej ze względów obyczajowych, z uwagi na porządek publiczny lub bezpieczeństwo państwowe w społeczeństwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub gdy służy to ochronie życia prywatnego stron albo też w okolicznościach szczególnych, w granicach uznanych przez sąd za bezwzględnie konieczne, kiedy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości.
2. Każdego oskarżonego o popełnienie czynu zagrożonego karą uważa się za niewinnego do czasu udowodnienia mu winy zgodnie z ustawą.
3. Każdy oskarżony o popełnienie czynu zagrożonego karą ma co najmniej prawo do:
a) niezwłocznego otrzymania szczegółowej informacji w języku dla niego zrozumiałym o istocie i przyczynie skierowanego przeciwko niemu oskarżeniu;
b) posiadania odpowiedniego czasu i możliwości do przygotowania obrony;
c) bronienia się osobiście lub przez ustanowionego przez siebie obrońcę, a jeśli nie ma wystarczających środków na pokrycie kosztów obrony, do bezpłatnego korzystania z pomocy obrońcy wyznaczonego z urzędu, gdy wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości;
d) przesłuchania lub spowodowania przesłuchania świadków oskarżenia oraz żądania obecności i przesłuchania świadków obrony na takich samych warunkach jak świadków oskarżenia;

e) korzystania z bezpłatnej pomocy tłumacza, jeżeli nie rozumie lub nie mówi językiem używanym w sądzie.


Artykuł 8. Prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego

1. Każdy ma prawo do poszanowania swojego życia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i swojej korespondencji.

2. Niedopuszczalna jest ingerencja władzy publicznej w korzystanie z tego prawa z wyjątkiem przypadków przewidzianych przez ustawę i koniecznych w demokratycznym społeczeństwie z uwagi na bezpieczeństwo państwowe, bezpieczeństwo publiczne lub dobrobyt gospodarczy kraju, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwom, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności osób.


Artykuł 11. Wolność zgromadzeń i stowarzyszania się

1. Każdy ma prawo do swobodnego, pokojowego zgromadzenia się oraz do swobodnego stowarzyszania się, włącznie z prawem tworzenia związków zawodowych i przystępowania do nich dla ochrony swoich interesów.

2. Wykonywanie tych praw nie może podlegać innym ograniczeniom niż te, które określa ustawa i które są konieczne w społeczeństwie demokratycznym z uwagi na interesy bezpieczeństwa państwowego lub publicznego, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwu, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności innych osób. Niniejszy przepis nie stanowi przeszkody w nakładaniu zgodnych z prawem ograniczeń korzystania z tych praw przez członków sił zbrojnych, policji lub administracji państwowej.


Artykuł 12. Prawo do zawarcia małżeństwa
Mężczyźni i kobiety w wieku małżeńskim mają prawo do zawarcia małżeństwa i założenia rodziny zgodnie z ustawami krajowymi regulującymi korzystanie z tego prawa.


Artykuł 13. Prawo do skutecznego środka odwoławczego
Każdy, kogo prawa i wolności zawarte w niniejszej Konwencji zostały naruszone, ma prawo do skutecznego środka odwoławczego do właściwego organu państwowego także wówczas, gdy naruszenia dokonały osoby wykonujące swoje funkcje urzędowe.


Artykuł 14. Zakaz dyskryminacji
Korzystanie z praw i wolności wymienionych w niniejszej Konwencji powinno być zapewnione bez dyskryminacji wynikającej z takich powodów jak płeć, rasa, kolor skóry, język, religia, przekonania polityczne i inne, pochodzenie narodowe lub społeczne, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie bądź z jakichkolwiek innych przyczyn.

Przypisy

  1. Mariusz Agnosiewicz: Dyskryminujący zakaz dyskryminacji czyli chrześcijanie w Strasburgu (pol.). racjonalista.pl, 2013-02-03. [dostęp 2013-02-03].