Prawicowy autorytaryzm

Z Encyklopedii LGBT
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)

Prawicowy autorytaryzm (ang. right-wing authoritarianism - RWA) - patologiczny zespół postaw i motywów, charakteryzujący się wysokim poziomem antyspołecznych uprzedzeń względem wielu grup społecznych, bezkrytycznym konserwatyzmem oraz fundamentalizmem religijnym.

Określenie "prawicowy autorytaryzm" zostało wprowadzone do psychologii przez Roberta Altemeyera, który dopracował koncepcję autorytaryzmu Adorno formuując wniosek o powiązaniu trzech "wiązek postaw": autorytarnej uległości, autorytarnej agresji i konwencjonalizmu. Badania Altemeyera wykazały, że osoby charakteryzujące się prawicowym autorytaryzmem posiadają silnie ugruntowane przekonanie o wysokim stopniu zhierarchizowania społeczeństwa. Jednocześnie, poprzez autorytarną uległość, podporządkowują się osobom, które uważają za wyższe w hierarchii społecznej (tzw. "autorytetom"), natomiast autorytarna agresja to postawy i zachowania antyspołeczne przejawiane względem osób uważanych za "niższych" w hierarchii społecznej. Agresja skierowana jest nie tylko wobec tych grup, które stoją w opozycji względem "autorytetów", ale także wobec wszystkich grup obcych. Ostatni wyróżniony komponent - konwencjonalizm - to bezkrytyczny stosunek do tracycyjnych, konserwatywnych norm moralnych, które promowane są przez "autorytety".

Altemeyer nazwał ten zespół postaw prawicowym autorytaryzmem, ze względu na bardzo wysoką korelację między objawami patologicznymi a przekonaniami kojarzonymi przez niego z polityczną prawicą. Jak wykazały badania, osoby osiągające wysokie wyniki na skali prawicowego autorytaryzmu wykazują konserwatywne poglądy polityczne, ortodoksyjne lub wręcz fundamentalistyczne podejście do spraw religijnych, domagają się surowej dyscypliny i wysokich kar dla przestępców (z karą śmierci włącznie). Charakterystycznym objawem patologii jest wysoki poziom antyspołecznych uprzedzeń względem obcych grup narodowościowych (zob. etnocentryzm, ksenofobia), mniejszości seksualnych (zob. homofobia), a także posiadanie seksistowskich przekonań dotyczących roli kobiet w społeczeństwie. Warto zauważyć, że deklaracja postaw antyspołecznych jest o wiele większa, jeżeli kwestionariusz jest wypełniany anonimowo.

Inną charakterystyczną cechą osób dotkniętych prawicowym autorytaryzmem jest wysoki poziom lęku związany z poczuciem zagrożenia ze strony obcych grup społecznych (zob. teorie spiskowe). Przekonanie o realnym zagrożeniu ("narodu", "moralności", "tradycji") staje się usprawiedliwieniem postaw antyspołecznych i zachowań agresywnych. Jednocześnie osoby przejawiające ten rodzaj patologii są przekonane o własnej prawości, a nawet mają poczucie misji związanej z obroną postulatów głoszonych przez "autorytety". Te cechy sprawiają, że redukcja prawicowego autorytaryzmu jest niezwykle trudna.

Literatura

  • Nelson, T.D. (2003). Psychologia uprzedzeń. GWP. Gdańsk, rozdział 4: Uprzedzona osobowość.
  • Altemeyer, B. (1981). Right-wing authoritarianism. Winnipeg: University od Manitoba Press.

Zobacz też