Promiskuityzm

Promiskuityzm, zachowanie seksualne u ludzi i niektórych zwierząt polegające na braku stałych partnerów seksualnych i dobieraniu ich wedle aktualnej ochoty na seks. Stosunek do promiskuityzmu na przestrzeni dziejów spotykał się z różnymi postawami, często negatywnymi zwłaszcza w kulturach, w których seksualność została ograniczona regułami obyczajowymi wyłącznie do ukierunkowanego na prokreację współżycia małżonków. Ocena moralna promiskuityzmu w niektórych społecznościach bywa różna w zależności od płci ocenianej osoby.

Aspekty etyczne promiskuityzmu

Promiskuityzm jako ryzykowne zachowanie seksualne

Każdy kontakt seksualny z partnerem potencjalnie zakażonym i zakażającym chorobami jest ryzykownym zachowaniem seksualnym. Z tego też względu promiskuityzm nie stawiający ograniczeń i skutkujący potencjalnie większą liczbą kontaktów seksualnych, może być postrzegany jako zachowanie przyczyniające się do szerzenia się chorób.

W 2006 przeprowadzono kompleksowe badania analizując dane z 59 krajów na całym świecie i nie znaleziono solidnego powiązania między promiskuityzmem a rozprzestrzenianiem się chorób przenoszonych drogą płciową. Istotnymi czynnikami okazały się natomiast ubóstwo i mobilność. Liczba partnerów seksualnych w krajach rozwiniętych była wyższa niż w krajach rozwijających się, a wskaźniki liczby zakażeń chorobami przenoszonymi drogą płciową na odwrót – wyższe w krajach rozwijających się niż w krajach rozwiniętych.

Promiskuityzm a prokreacja

W czasach wspólnoty pierwotnej seksualność była nierozerwalnie związana z prokreacją, a ta mogła być w pewien sposób kontrolowana przez społeczność. Promiskuityzm jako zaprzeczenie takiej kontroli a zarazem brak tworzenia relacji mających stanowić oparcie w wychowaniu potomstwa, w wielu społecznościach był postrzegany jako zachowanie oceniane negatywnie. Rewolucja seksualna w XX w. sprawiła, że stosunki pochwowe przestały wiązać się z ryzykiem ciąży. W ten sposób zniknęły przesłanki do negatywnej oceny etycznej tego zjawiska. Ocena moralna jednak wciąż w wielu społecznościach wykazuje daleko posunięty konserwatyzm odnosząc się negatywnie do promiskuityzmu.

Mity na temat promiskuityzmu w środowisku osób homoseksualnych

Szeroko rozpowszechnianym mitem na temat gejów jest ich „rozwiązłość”. Mit ten ma na celu podtrzymywanie kolejnego mitu jakoby geje byli odpowiedzialni za większość występujących zakażeń HIV. Przytaczane są bez podania źródeł ogromne liczby partnerów seksualnych gejów. Liczby te znacząco odbiegają od wyników badań naukowych w tym zakresie.

Rzetelne statystyki wykonywane na potrzeby badań epidemiologicznych w USA mówią o średnich rzędu 2,1–2,9 partnerów rocznie i obserwuje się w tym zakresie tendencję spadkową. Wynik ten koresponduje z tezą, iż tendencja do przypadkowych kontaktów seksualnych wśród gejów występuje głównie tam, gdzie nie jest możliwe zawarcie akceptowanego prawnie i społecznie trwałego związku osób tej samej płci. Wraz ze wzrostem tolerancji liczba ryzykownych zachowań seksualnych znacząco spada.

Zdarza się, że opinie na temat ogromnych liczb partnerów podpierane są wynikami badań przeprowadzonych przez Bella i Weinberga z Instytutu Kinseya z roku 1978 (czy też szerzej wynikami badań z lat 70. XX w. przeprowadzonych w USA). Mowa w nim, że w tym 28% gejów miało więcej niż 1000 partnerów seksualnych. Tak duża liczba wynikała z okoliczności przeprowadzenia badań i sposobu rekrutacji respondentów.

Badanie Bella i Weingerga przeprowadzono w 1978 r. w San Francisco na grupie gejów, których znaczną część rekrutowano w lokalach gejowskich a także wśród męskich prostytutek. San Francisco w latach 70. było miejscem, do którego zjeżdżali się geje z innych części USA w poszukiwaniu miejsca charakteryzującego się swobodą seksualną.

„

Obietnica wolności napędzała największy imigracyjny exodus od czasu gorączki złota – wszyscy przenosili się do San Francisco. Pomiędzy 1969 a 1973 rokiem przeprowadziło się tam co najmniej 9 tysięcy gejów, a za nimi, między 1974 a 1978 rokiem, ruszyło kolejne 20 tysięcy. Do początku lat 80. około 5 tysięcy homoseksualnych mężczyzn każdego roku przybywało do Golden Gate. Miasto, w którym na pięciu dorosłych obywateli płci męskiej dwóch było orientacji homoseksualnej, stało się nagle celem masowej emigracji.

”

— Randy Shilts, And the Band Played On: Politics, People, and the AIDS Epidemic

Do San Francisco zjeżdżali się głównie geje pragnący żyć w sposób wyzwolony. Promiskuityzm w latach 70. XX w. stał się elementem kultury gejowskiej i podstawą tożsamości gejowskiej.

„

Seks nie był tu formą budowania osobnej więzi z jednym partnerem. Był raczej czymś, co związywało społeczność, rodzajem mniejszościowego buildingu.
[...]
Hedonizm lat 70. nie był pustym poszukiwaniem przyjemności, był także rodzajem buntu przeciwko społęcznej normie i formą odreagowania opresyjnych lat 50., gdy kobiety były tak kobiece a mężczyźni tak męscy, że wszyscy prawie się podusili od ciężaru pierwszo-, drugo- i szesnastorzędnych cech płciowych. Wszyscy poczuli się wolni i bardziej seksualni.

”

— Jakub Janiszewski, Kto w Polsce ma HIV?

Badanie przeprowadzane w takich warunkach i na takiej próbie nie jest miarodajnym obrazem sytuacji obecnej. Tendencje w nim opisane uległy gwałtownemu wyhamowaniu z chwilą nastania epidemii AIDS. Współcześnie nie obserwuje się już promiskuityzmu w takiej skali.