Sytuacja prawna i społeczna osób LGBT na Węgrzech

Prawa lesbijek, gejów, biseksualistów, transseksualistów (LGBT) na Węgrzech ewoluowały na przestrzeni dziejów Węgier.

Sytuacja prawna LGBT
Państwo Węgry
Zagadnienia dyskryminacji
Depenalizacja tak
Cenzus wiekowy równy 14 lat
Związki osób tej samej płci
Rejestrowane związki partnerskie tak
Adopcja w parach jednopłciowych tylko indywidualne osoby
Mapa Węgier
Gmach węgierskiego parlamentu
Parada gejowska w Budapeszcie

Sytuacja prawna osób LGBT na Węgrzech

Depenalizacja homoseksualizmu na Węgrzech

Pierwszy węgierski kodeks karny z 1878 r. przewidywał za stosunki homoseksualne mężczyzn karę do 1 roku więzienia. Aktywność homoseksualna powyżej 20 roku życia została zalegalizowana w nowym kodeksie karnym z 1961 roku, który wszedł w życie w 1962 r. Nowelizacja w 1978 r. obniżyła ten wiek do 18 roku życia. 4 września 2002 roku węgierski trybunał konstytucyjny uznał różnicę w wieku przyzwolenia za niekonstytucyjną. Dyskryminujący przepis został zmieniony w 2004 roku. Obecnie wiek przyzwolenia równy 14 lat stosuje się na równi do aktywności heteroseksualnej jak i homoseksualnej. Nie ma ograniczeń dla gejów i mężczyzn biseksualnych w zakresie odbywania służby wojskowej.[1]

Ochrona przed dyskryminacją osób LGBT na Węgrzech

W 2000 roku Trybunał Konstytucyjny uznał, że konstytucyjny zakaz dyskryminacji ze względu na „inny stan” obejmuje również orientację seksualną. Istnieje prawo antydyskryminacyjne w ustawie o Zdrowiu Publicznym od 1997 roku. Ustawa z 2003 o równym traktowaniu i Promocji Równych Szans zabrania dyskryminacji ze względu na czynniki, które obejmują orientację seksualną i tożsamość płciową w dziedzinie zatrudnienia, edukacji, mieszkalnictwa, zdrowia i dostępu do towarów i usług.[1]

Uznanie związków osób tej samej płci na Węgrzech

Konkubinaty jednopłciowe na Węgrzech

Niezarejestrowane konkubinaty zostały uznane w 1996 roku.[1] Ma ona zastosowanie do każdej pary osób mieszkających we wspólnym gospodarstwie domowym i utrzymującym stosunki seksualne, w tym do osób tej samej płci. Żadna urzędowa rejestracja nie jest wymagana dla korzystania z uprawnień przynależnych konkubentom. Prawo daje pewne określone prawa i korzyści dla dwóch osób mieszkających razem. Te prawa i korzyści nie są automatycznie stosowane – trzeba o nie występować w każdym przypadku do odpowiednich jednostek samorządu terytorialnego. Dziedziczenie w takich parach jest możliwe jedynie w oparciu o testament. Świadczenia emerytalno-rentowe po zmarłym partnerze są dostępne w związkach trwających ponad 10 lat.

Ustawa o rejestrowanych związkach partnerskich na Węgrzech

17 grudnia 2007 r. węgierski parlament przyjął ustawę o zarejestrowanych związkach partnerskich przedłożoną przez Węgierską Partię Socjalistyczną. Oddano 185 głosów za i 154 głosy przeciw.[2] Ustawa miała wejść w życie 1 stycznia 2009.[3]

Przyjęta ustawa dawała możliwość zawarcia zarejestrowanego związku partnerskiego zarówno parom osób tej samej płci jak i różnej płci.[4] Przed wejściem w życie tej ustawy Trybunał Konstytucyjny 15 grudnia 2008 uznał, że nie wolno dla par osób różnej płci tworzyć instytucji stanowiących konkurencji dla małżeństwa, gdyż małżeństwo jest chronione konstytucją natomiast dla par osób tej samej płci konstytucja wymaga, aby parlament wprowadził „instytucję maksymalnie zbliżoną do małżeństwa”.[5][6] Rząd węgierski przedłożył więc 23 grudnia 2008 r. projekt ustawy w nowym kształcie. Został on przyjęty przez parlament 12 lutego 2009 r. Oddano 199 głosów za i 159 głosów przeciw.[7][8] Dnia 23 marca 2010 r. Trybunał Konstytucyjny potwierdził zgodność nowej ustawy z konstytucją.[9] Od jej wejścia w życie 1 lipca 2009 r. pary osób tej samej płci mogą zawierać rejestrowane związki partnerskie. Ustawa daje takie same prawa dla zarejestrowanych partnerów, jak małżonkom z wyjątkiem przejęcia nazwiska partnera lub partnerki, adopcji dzieci i refundacji zapłodnienia in vitro.

W języku węgierskim istotne jest rozróżnienie między związkiem partnerskim a zarejestrowanym związkiem partnerskim. Związek partnerski to konkubinat zaś zarejestrowany związek partnerski to instytucja wprowadzona ustawą i odrębna od zwykłego związku partnerskiego. Konkubinat (homo i heteroseksualny) można w instytucjach samorządowych sformalizować uzyskując ułatwienie wielu formalności jak np. uznanie ojcostwa.

Adopcje dzieci przez osoby homoseksualne na Węgrzech

Adopcja przez osoby indywidualne jest legalna, niezależnie od orientacji seksualnej, ale pary homoseksualne nie mogą wspólnie adoptować ani nie jest możliwa adopcja biologicznego dziecka partnera. Jedna ankieta wykazała, że 30 procent węgierskiego społeczeństwa popiera małżeństwa homoseksualne.[10] Jednak według sondażu Eurobarometru opublikowanego w grudniu 2006 roku tylko 18% Węgrów ankietowanych popiera małżeństwa homoseksualne, a tylko 13% uznaje tej samej płci małżonków prawo do adopcji, w porównaniu do unijnej średniej 44% i 33%, odpowiednio.

Konstytucja węgierska a małżeństwa osób tej samej płci

Z dniem 1 stycznia 2012 roku, nowa konstytucja uchwalona przez rząd Viktor Orbána, lidera rządzącej partii Fidesz weszła w życie, zawężając rozumienie małżeństwa do par osób przeciwnej płci i nie zawierając żadnych gwarancji ochrony przed dyskryminacją ze względu na orientację seksualną.[11][12][13] Dyskryminacja ze względu na orientację seksualną pozostaje zakazana przez ustawę, nawet jeśli nie jest zakazana konstytucyjnie.

Stosunek władz węgierskich do homoseksualnych emigrantów

Węgierskie prawo nie przewidują udzielana azylu z powodu prześladowań ze względu na orientację seksualną we własnym kraju.

Sytuacja społeczna osób LGBT na Węgrzech

W przeciwieństwie do bardziej konserwatywnych krajów Europy Środkowej takich jak Polska i Słowacja, Węgry wydają się być dużo bardziej tolerancyjne społeczeństwo w zakresie praw gejów i akceptacji osób LGBT.

Węgry były krajem-gospodarzem Mr Gay Europe w 2007 roku oraz będą gospodarzem organizowanych przez European Gay and Lesbian Sport Federation igrzysk Eurogames w 2012 roku.[14]

Parada w Budapeszcie była pierwszym takim wydarzeniem regionie krajów postsocjalistycznych Europy

W każdym dużym (ponad 100 tys. mieszk.) mieście i w wielu mniejszych istnieje przynajmniej jeden lokal LGBT.

LGBT Festiwal to trwający tydzień coroczny festiwal filmowy połączony z marszem przez miasto. Festiwal był otwierany przez wybitnych osoby publiczne, w tym burmistrza Budapesztu Gábora Demszky'ego oraz ministrę spraw zagranicznych Kingę Göncz.

Węgierskie ugrupowania polityczne wobec praw osób LGBT

Węgierska Partia Socjalistyczna (MSzP) i Związek Wolnych Demokratów (SzDSz) opowiadają się za szerszym uznaniem prawnym związków partnerskich. Nieprzychylny osobom LGBT jest konserwatywna partia Fidesz.

Przypisy

  1. 1,0 1,1 1,2 LGBT world legal wrap up survey (ang.). ilga.org, listopad 2006. [dostęp 2012-04-15].
  2. Węgry: legalizacja cywilnych związków osób tej samej płci (pol.). wiadomosci.gazeta.pl, 2007-12-18. [dostęp 2012-04-15].
  3. Hungary approves partnership legislation (ang.). pinknews.co.uk, 2007-12-18. [dostęp 2012-04-15].
  4. 2007. évi CLXXXIV. törvény a bejegyzett élettársi kapcsolatról (węg.). complex.hu. [dostęp 2012-06-07].
  5. Tony Grew: Hungarian court blocks same-sex partnership law (ang.). pinknews.co.uk, 2008-12-15. [dostęp 2012-06-07].
  6. Zagadnienia parlamentarne w orzecznictwie konstytucyjnym innych państw Węgry: wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 grudnia 2008 r. w sprawie związków partnerskich (sygn. 154/2008 (XII.17.) AB). Przegląd Sejmowy, 4(99), s. 310 (2010), Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, ISSN 1230-5502 (pol.). 
  7. Hungarian government proposes registered same-sex partnerships (ang.). pinknews.co.uk, 2009-02-12. [dostęp 2012-06-07].
  8. 2009. évi XXIX. törvény a bejegyzett élettársi kapcsolatról, az ezzel összefüggő, valamint az élettársi viszony igazolásának megkönnyítéséhez szükséges egyes törvények módosításáról (węg.). net.jogtar.hu. [dostęp 2012-06-07].
  9. Tamás Dombos: Hungarian Constitutional Court Affirms Registered Partnerships for Gay Couples (ang.). ukgaynews.org.uk, 2010-03-24. [dostęp 2012-06-07].
  10. Hűvös fogadtatás: Közvélemény a homoszexuálisok megítéléséről (węg.). Medián, 2007-07-11.
  11. Stephen Gray: New Hungarian constitution comes into effect with same-sex marriage ban (ang.). pinknews.co.uk, 2012-01-03. [dostęp 2012-04-15].
  12. Hungary: New Constitution Enshrines Discrimination (ang.). hrw.org, 2011-04-19. [dostęp 2012-04-15].
  13. Hungary: Newly adopted Constitution at odds with human rights (ang.). amnesty.org, 2011-04-20. [dostęp 2012-04-15].
  14. EuroGames2012 Budapest (pol.). eurogamesbudapest.hu. [dostęp 2012-05-19].

Linki zewnętrzne