Jerzy Zawieyski

Z Encyklopedii LGBT
Jerzy Zawieyski
Urodzona 2 października 1902
Radogoszcz
Zmarła 18 czerwca 1969
Warszawa
Zawód aktor, pisarz, polityk

Jerzy Zawieyski właściwie Henryk Nowicki (ur. 2 października 1902 w miejscowości Radogoszcz koło Łodzi , zm. 18 czerwca 1969 w Warszawie) – polski prozaik, dramatopisarz, społeczny działacz kulturalny, polityk.

Młodość

Jak pisał swoich ‘’Dziennikach’’, ojca nie pamiętał i cały czas za nim tęsknił. Natomiast ojczym, który był pijakiem i awanturnikiem, zatruł mu dzieciństwo i wywołał w nim lęki na całe życie. Matka, którą Jerzy Zawieyski bardzo kochał, umarła w wieku 44 lat. Po jej śmieci czuł się samotny i zagubiony. Mając 16 lat uznał siebie za ateistę i zbliżył się do ruchu socjalistycznego. W tym czasie uczestniczył w licznych manifestacjach i bywał zatrzymywany przez policję. W ideach socjalistycznych poszukiwał prawdy ostatecznej, a w wieku dojrzałym – ponownie w religii [1].

Działalność

Od 1931 r. przebywał w Warszawie, a w latach 1931-1932 był aktorem i kierownikiem literackim Teatru Ateneum. Współpracował m.in. z: Jędrzejem Cierniakiem, Leonem Schillerem, Juliuszem Osterwą, Stefanem Jaraczem.

W czasie okupacji był aktywnym działaczem konspiracyjnym życia kulturalnego w Warszawie, był m.in. członkiem Tajnej Rady Teatralnej. W 1942 r. i 1944 r. został nagrodzony w tajnych konkursach dramatycznych za „Masława” i „Dzień sądu”.

W latach 1946-1953 i od 1956 r. był współredaktorem „Tygodnika Powszechnego”. W tym czasie był również współpracownikiem m.in. „Odrodzenia” (1945-1948) i „Znaku” (1946-1951 i od 1957 do śmierci w 1969). W latach 1947-1948 i od 1956 wiceprezesem Związku Literatów Polskich (ZLP). Od 1957 był współtwórcą i prezesem Klubu Inteligencji Katolickiej (KIK). W latach 1957-1969 posłem na Sejm II, III i IV kadencji, a także – do roku 1968 – członkiem Rady Państwa PRL. W kwietniu 1968 złożył w imieniu Koła Poselskiego „Znak” głośną interpelację w sprawie interwencji sił porządkowych podczas wydarzeń marcowych. Wystąpienie spotkało się z ostrą krytyką władz. Kilka miesięcy później Zawieyski doznał wylewu i w dniu 18 czerwca 1969 r. – według oficjalnej wersji - wyskoczył z okna kliniki rządowej przy ulicy Hożej w Warszawie. Został pochowany w Laskach.

Twórczość

W swojej twórczości zazwyczaj poruszał problematykę moralno-psychologiczną, widzianą w perspektywie religijnej jako odwieczny spór dobra i zła.

Dramaty

Był autorem licznych dramatów, które były wystawiane na scenach wielu teatrów, m.in.: „Mąż doskonały” (1945), „Rozdroże miłości” (1946), „Ocalenie Jakuba” (1947), „Wysoka ściana” (1956), „Maski Marii Dominiki” (1957).

Powieści

Jerzy Zawieyski był autorem powieści o tematyce współczesnej i historycznej, m.in.: „Droga do domu” (1946), „Noc Huberta” (1946; związana tematycznie z Warszawą), „Konrad nie chce zejść ze sceny” (1966), „Wawrzyny i cyprysy” (1966), „Korzenie” (1969) [2].

Eseje

Był autorem esejów filozoficzno-religijnych, historycznych i literackich, m.in.: „Między plewą, a manną” (1971) [3].

Życie prywatne

Jego wieloletnim życiowym partnerem był naukowiec Stanisław Trębaczkiewicz [4].

Przypisy

  1. Andrzej Friszke, ‘’Posłowie’’ do „Dzienników” Jerzego Zawieyskiego, „Karta” nr 63 z 2010, ISNN 0867-3764 63, s. 87.
  2. ’’Encyklopedia Warszawy’’, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1994, ISBN 83-01-08836-2, s. 1009
  3. ’’Encyklopedia Powszechna PWN’’, tom 4, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 1976, s. 772.
  4. Jerzy Zawieyski, ‘’Dzienniki’’, fragmenty opublikowane w kwartalniku „’’Karta’’” nr 63, z 2010, ISNN 0867-3764 63, s. 87.