Willem Arondeus

Willem Arondeus
Urodzony	22 sierpnia 1894 Naarden
Zmarł	1 czerwca 1943 Haarlem
Coming out	w wieku 17 lat
Pseudonimy	Arondéus
Zawód	pisarz, malarz, ilustrator

Grafiki zewnętrzne

• Zdjęcie Willema Arondeusa
• Płyta upamiętniająca Willema Arondeusa
• Jeden z gobelinów wykonanych przez Willema Arondeusa

Willem Arondeus (wł. Willem Johan Cornelis Arondeus), holenderski pisarz i malarz, członek antyhitlerowskiego ruchu oporu urodzony 22 sierpnia 1894 roku w Naarden w Holandii, zmarł 1 czerwca 1943 roku w Haarlem w Holandii.

Willem Arondeus był otwarcie mówiącym o swojej orientacji gejem. Coming outu przed rodzicami dokonał w wieku 17 lat.

Prawdopodobnie w celu ułatwienia poprawnej wymowy podpisywał się nazwiskiem Arondéus.

Zarys biograficzny

Młodość

Willem Arondeus urodził się 22 sierpnia 1894 roku w Naarden, jako najmłodszy z siedmiorga dzieci amsterdamskiego handlowca Hendrika Cornelisa Arondeusa i Cathariny Wilhelminy de Vries. Wkrótce po narodzinach jego rodzice wraz z dziećmi przenieśli się do Amsterdamu i otworzyli wypożyczalnię kostiumów teatralnych. W 1907 roku Arondeus został przyjęty do Quellinusschool (obecnie Rietveld Academie) w Amsterdamie, gdzie zdobył wykształcenie malarskie. W wieku 17 lat powiedział rodzicom o swojej orientacji co w owych czasach nie spotkało się z ich zrozumieniem i wkrótce po tym postanowił opuścić dom rodzinny i przenieść się do Rotterdamu. Nigdy więcej nie spotkał się z rodzicami.

Związek z Janem Tijssenem

W 1932 roku Willem Arondeus poznał Jana Tijssena, wkrótce potem zamieszkali razem. Ich sytuacja finansowa nie była najlepsza. Dla Arondeusa było powodem wstydu, że jako starszy nie może zapewnić odpowiedniego poziomu życia swojemu ukochanemu. Byli ze sobą prawie 10 lat, do 1941 roku, w którym to Arondeus wysłał Jana do Apeldoorn, jego rodzinnego miasta. Decyzja o rozstaniu prawdopodobnie podyktowana była względami bezpieczeństwa, gdyż udział Arondeusa w holenderskim ruchu oporu wiązał się z ogromnym zagrożeniem zarówno dla niego jak i jego najbliższych. Po rozstaniu Arondeus pomagał Janowi finansowo, pozostawali także w kontakcie listownym. Przed śmiercią Willem zapisał Janowi 300 guldenów.

Okres II Wojny Światowej

Wiosną 1941 roku Willem rozpoczął drukowanie podziemnych czasopism, w których starał się zachęcić innych artystów do walki z hitlerowską okupacją Holandii. Arondeus od początku zdawał sobie sprawę, że rejestracja ludności żydowskiej nie ma na celu zapewnienia im bezpieczeństwa, lecz jest pierwszym krokiem do jej deportacji do obozów koncentracyjnych, dlatego rozpoczął działalność w grupie Raad van Verzet, której celem było ukrywanie Żydów i wyrabianie im fałszywych dokumentów.

Śmierć

Aby utrudnić nazistom rozpoznawanie podrobionych dokumentów 27 marca 1943 roku, wziął udział w zamachu bombowym, którego celem było zniszczenie rejestru ludności w Amsterdamie. Akcja się powiodła, ale już kilka dni później, 1 kwietnia 1943 roku Arondeus wraz z innymi członkami holenderskiego ruchu oporu został aresztowany. W trakcie procesu całą winę wziął na siebie, ale pomimo tego zarówno on jak i 13 osób zaangażowanych w akcję zostali skazani na karę śmierci przez rozstrzelanie. Przed egzekucją Arondeus zobowiązał swojego adwokata, by po wykonaniu wyroku ujawnił, że wśród rozstrzelanych członków ruchu oporu oprócz niego było jeszcze dwóch gejów, (Sjoerd Bakker i Johan Brouwer) powiedział wtedy: Niech będzie wiadomo, że homoseksualiści nie są tchórzami! (laat het bekend worden dat homoseksuelen geen lafaards zijn!)

Zginął rozstrzelany w Haarlem 1 czerwca 1943 roku. Został pochowany na cmentarzu Eerebegraafplaats Bloemendaal na zachód od miasta Haarlem w Holandii Północnej. W 1983 roku otrzymał pośmiertnie od holenderskiego rządu srebrny medal verzetsherdenkingskruis.

Twórczość

Kariera artystyczna

Swoje życie zawodowe rozpoczął jako ilustrator, projektant plakatów i malarz. Pracował w wielu różnych technikach, takich jak tkactwo, malarstwo ścienne, rysunki piórem i grafiki. W 1923 roku otrzymał od holenderskiego przedsiębiorstwa pocztowo-telekomunikacyjnego (PTT) zamówienie na plakat reklamowy znaczków bożonarodzeniowych, a także namalował między innymi duże malowidło ścienne (mural) w rotterdamskim ratuszu. W tym samym okresie ilustrował wiersze Jana Hendrika Leopolda, Pietera Boutensa i Martinusa Nijhoffa. W 1930 roku przyjął duże zamówienie na dziewięć gobelinów, nad którymi pracował prawie 3 lata. Do dziś można je zobaczyć w sali rady miasta Haarlem. W następnym roku dostał zlecenie na ścienne malowidła w holu kliniki medycznej w Amsterdamie.

Kariera pisarska

W 1935 roku rozpoczął karierę pisarską. Jego debiutem była powieść Het Uilenhuis, którą opublikował w 1938 roku. W tym samy roku opublikował także powieści In de bloeiende Ramenas, którą sam zilustrował. W 1939 opublikował swoją pierwszą książkę, Matthijs Maris: de tragiek van den droom, biografię malarza Matthijsa Marisa, która osiągając znaczący sukces przyczyniła się do poprawy trudnej sytuacji finansowej Arondeusa. Dwa lata później napisał Figuren en problemen der monumentale schilderkunst in Nederland, książkę poświęconą holenderskiemu malarstwu.

Upamiętnienia

• Willem Arondeus został upamiętniony na tablicy znajdującej się na dawnym budynku rejestru ludności w Amsterdamie.
• Po wojnie w Amsterdamie powstało Arondéus Café.
• W Amsterdamie na cześć Arondeusa jednej z ulic nadano nazwę Arondeusstraat.
• W Middelburgu na cześć Arondeusa jednej z ulic nadano nazwę Willem Arondeusstraat.
• W 2003 roku holenderski pisarz Rudi van Dantzig napisał biografię Willema Arondeusa zatytułowaną Het leven van Willem Arondéus 1894-1943.

Bibliografia

• 1938 Het Uilenhuis
• 1939 In de Bloeiende Ramenas
• 1939 Matthijs Maris. De tragiek van den droom
• 1941 Figuren en problemen der monumentale schilderkunst in Nederland
• 1946 Schilderkunstige avonturen. Leven en werken van Giorgio Vasari
• 2001 Afzijdige Strofen, twintig homo-erotische gedichten