HIV: Różnice pomiędzy wersjami

'''HIV''', '''wirus ludzkiego zespołu nabytego niedoboru odporności''', ludzki wirus wywołujący jak dotąd nieuleczalny zespół chorobowy '''AIDS''' ('''Zespół nabytego niedoboru odporności'''), polegający na wyniszczeniu układu odpornościowego. HIV przenosi się przez [[krew]], [[sperma|spermę]], [[preejakulat]], [[wydzielina z pochwy|wydzielinę z pochwy]] i mleko kobiece.<ref name="drogi" /> Dotychczas poznano 2 typy wirusa: HIV-1 i HIV-2.<ref>{{Cytuj książkę | imię r = Jacek | nazwisko r = Juszczyk | rozdział = Patogeneza zakażenia wirusem HIV-1 i AIDS | tytuł = HIV/AIDS : podręcznik dla lekarzy i studentów | data = 2006 | miejsce = Poznań | adres rozdziału = http://web.archive.org/web/20120813155725/http://www.aids.gov.pl:80/files/publikacje/rozdzial_02.pdf | strony = 19 | język = pl}}</ref>

Wyróżnia się następujące drogi zakażenia:<ref name="drogi">{{Cytuj książkę | imię r = Waldemar | nazwisko r = Halota| imię2 r = Małgorzata | nazwisko2 r = Pawłowska | rozdział = Epidemiologia AIDS | tytuł = HIV/AIDS : podręcznik dla lekarzy i studentów | data = 2006 | miejsce = Poznań | strony = 10 | adres rozdziału = http://web.archive.org/web/20140211033049/http://www.aids.gov.pl/files/publikacje/rozdzial_01.pdf | język = pl}}</ref>

|+ Oszacowane ryzyko zakażenia HIV w zależności od drogi narażenia<ref name=MMWR3>{{Cytuj pismo | nazwisko = Smith | imię = D.K. | nazwisko2 = Grohskopf | imię2 = L.A. | nazwisko3 = Black | imię3 = R.J. | nazwisko4 = Auerbach | imię4 = J.D. | nazwisko5 = Veronese | imię5 = F. | tytuł = Antiretroviral postexposure prophylaxis after sexual, injection-drug use, or other nonoccupational exposure to HIV in the United States: recommendations from the U.S. Department of Health and Human Services | czasopismo = MMWR Recomm. Rep. | rok = 2005 | miesiąc = styczeń | wolumin = 54 | numer = RR-2 | strony = 1–20 | url = http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/rr5402a1.htm | pmid = 15660015 | język = en}}</ref><ref name="Gładysz2009">{{Cytuj książkę | imię r = Weronika | nazwisko r = Rymer | imię2 r = Aleksandra | nazwisko2 r = Szymczak | imię3 r = Bartosz | nazwisko3 r = Szetela | imię4 r = Jacek | nazwisko4 r = Gąsiorowski | imię5 r = Andrzej | nazwisko5 r = Gładysz | imię6 r = Violetta | nazwisko6 r = Sokolska | rozdział = Naturalny przebieg zakażenia HIV/AIDS u dorosłych i dzieci – różnice w obrazie klinicznym | tytuł = Diagnostyka, profilaktyka, klinika i terapia zakażeń HIV | data = 2009 | wydawca = Wydawnictwo Continuo | miejsce = Wrocław | isbn = 978-83-62182-00-8 | url = http://web.archive.org/web/20130320060242/http://aids.gov.pl/files/publikacje/2009_Diagnostyka_prof._Gladysza_po_erracie.pdf | inni = Andrzej Gładysz, Brygida Knysz (red.) | język = pl}}</ref>{{rp|23}}

| 30<ref name="Bell">{{Cytuj pismo | nazwisko = Bell | imię = D.M. | tytuł = Occupational risk of human immunodeficiency virus infection in healthcare workers: an overview. | czasopismo = Am. J. Med. | wolumin = 102 | numer = 5B | strony = 9–15 | miesiąc = maj | rok = 1997 | pmid = 9845490 | język = en}}</ref><ref>{{Cytuj książkę | imię r = Edyta | nazwisko r = Grąbczewska | rozdział = Wybrane aspekty profilaktyki poekspozycyjnej zakażeń HIV (PEP) | tytuł = HIV/AIDS : podręcznik dla lekarzy i studentów | data = 2006 | miejsce = Poznań | adres rozdziału = http://web.archive.org/web/20120813013245/http://www.aids.gov.pl:80/files/publikacje/rozdzial_09.pdf | strony = 136 | język = pl}}</ref>

Objawy mogące stanowić oznakę zakażenia zależą od fazy rozwoju zakażenia. Wyróżnia się:<ref>{{Cytuj książkę | imię r = Małgorzata | nazwisko r = Pawłowska | imię2 r = Waldemar | nazwisko2 r = Halota | rozdział = Historia naturalna zakażenia HIV | tytuł = HIV/AIDS : podręcznik dla lekarzy i studentów | data = 2006 | miejsce = Poznań | strony = 47–51 | adres rozdziału = http://studylibpl.com/doc/1128038/rozdzia%C2%B3-iv-historia-naturalna-zaka%C2%BFenia-hiv | język = pl}}</ref>

[[Plik:Hiv-timecourse.png|thumb|600px|center|Liczba limfocytów CD4+ (kolor niebieski) na mm³ i liczba kopii HIV RNA na ml plazmy (kolor czerwony). Początek skali czasowej w tygodniach, dalsza część w latach.<ref>{{Cytuj książkę | imię r = Jacek | nazwisko r = Gąsiorowski | imię2 r = Aleksandra | nazwisko2 r = Szymczak | imię3 r = Małgorzata | nazwisko3 r = Inglot | imię4 r = Brygida | nazwisko4 r = Knysz | rozdział = Naturalny przebieg zakażenia HIV/AIDS u dorosłych i dzieci – różnice w obrazie klinicznym | tytuł = Zakażenia HIV/AIDS : poradnik dla lekarzy praktyków | data = 2007 | wydawca = Wydawnictwo Continuo | miejsce = Wrocław | isbn = 978-83-89629-78-4 | url = http://web.archive.org/web/20120131025151/http://www.aids.gov.pl:80/files/publikacje/Zakazenia_HIV_AIDS_ksiazka.pdf | inni = Andrzej Gładysz (red.) | strony = 38 | język = pl}}</ref><ref>Por. ryc. 1 {{Cytuj książkę | imię r = Janusz J. | nazwisko r = Stańczak | rozdział = Diagnostyka laboratoryjna zakażenia wirusem HIV-1 i AIDS | tytuł = HIV/AIDS : podręcznik dla lekarzy i studentów | data = 2006 | miejsce = Poznań | adres rozdziału = http://web.archive.org/web/20120907004507/http://www.aids.gov.pl:80/files/publikacje/rozdzial_03.pdf | strony = 39 | język = pl}}</ref><ref name="Gładysz2009" />{{rp|27}}]]

W podstawowych testach przesiewowych w kierunku HIV stosuje się metody serologiczne. Pobierana jest próbka krwi, z której pozyskiwane jest osocze dzielone na próbkę 1. i 2. Jeśli wynik testu w próbce 1. jest dodatni, powtarza się go na próbce 2. Jeśli wynik testu próbki 2. jest ujemny, to jest on traktowany jako prawdziwy, jednak zaleca się pacjentowi ocenę ryzyka oraz dyskusję o zapobieganiu zachowaniom ryzykownym. Jeśli wynik testu próbki 2. jest również dodatni to musi nastąpić wykonanie testu potwierdzenia. Dopiero dodatni wynik testu potwierdzenia jest wydawany lekarzowi zlecającemu badanie. Ponieważ testy przesiewowe wykazują tendencje w stronę wyników fałszywie dodatnich, przyjęto regulacje (obowiązujące również w Polsce), że dodatni wynik testu przesiewowego musi być zweryfikowany testem potwierdzenia i dopiero po jego wykonaniu może być wydany pacjentowi.<ref>{{Cytuj książkę | imię r = Janusz J. | nazwisko r = Stańczak | rozdział = Diagnostyka laboratoryjna zakażenia wirusem HIV-1 i AIDS | tytuł = HIV/AIDS : podręcznik dla lekarzy i studentów | data = 2006 | miejsce = Poznań | adres rozdziału = http://web.archive.org/web/20120907004507/http://www.aids.gov.pl:80/files/publikacje/rozdzial_03.pdf | strony = 36, 39 | język = pl}}</ref>

Choroby wskaźnikowe pojawiają się w ostatniej fazie zakażenie HIV. Są związane z degradacją mechanizmów odpornościowych organizmu. Rozpoznanie jednej z chorób wskaźnikowych u osoby zakażonej HIV stanowi kryterium rozpoznania AIDS. Obowiązuje zasada, że raz rozpoznane AIDS nie podlega weryfikacji nawet po ustąpieniu choroby będącej kryterium rozpoznania.<ref name="wskaznikowe">{{Cytuj książkę | imię r = Małgorzata | nazwisko r = Pawłowska | imię2 r = Waldemar | nazwisko2 r = Halota | rozdział = Historia naturalna zakażenia HIV | tytuł = HIV/AIDS : podręcznik dla lekarzy i studentów | data = 2006 | miejsce = Poznań | adres rozdziału = http://studylibpl.com/doc/1128038/rozdzia%C2%B3-iv-historia-naturalna-zaka%C2%BFenia-hivf | strony = 49–50 | język = pl}}</ref>

[[Seks oralny|Kontakty oralne]] są zdecydowanie bezpieczniejsze od [[Seks analny|analnych]], jednak pewne ryzyko wciąż istnieje toteż również w takich kontaktach zaleca się stosowanie prezerwatyw. W przypadku kontaktu błony śluzowej ust ze spermą osoby zakażonej zaleca się wyplucie i przepłukanie wodą. Nie zaleca się płukania alkoholem ponieważ ułatwia on zakażenie HIV komórek nabłonka jamy ustnej.<ref>{{Cytuj pismo | nazwisko = Zheng | imię = J. | nazwisko2 = Yang | imię2 = O.O. | nazwisko3 = Xie | imię3 = Y. | nazwisko4 = Campbell | imię4 = R. | nazwisko5 = Chen | imię5 = I.S. | tytuł = Ethanol stimulation of HIV infection of oral epithelial cells | czasopismo = J. Acquir. Immune Defic. Syndr. | wolumin = 37 | numer = 4 | strony = 1445–1453 | miesiąc = grudzień | rok = 2004 | url = http://journals.lww.com/jaids/Fulltext/2004/12010/Ethanol_Stimulation_of_HIV_Infection_of_Oral.2.aspx | pmid = 15602121 | język = en}} cyt. za: {{cytuj stronę | url = https://web.archive.org/web/20130509055237/http://www.aids.gov.pl/files/wiedza/3_sex_popr.pdf | tytuł = Zakażenie HIV w następstwie kontaktów seksualnych | data dostępu = 2010-11-09| imię = Dorota | nazwisko = Rogowska-Szadkowska | opublikowany = Krajowe Centrum ds. AIDS | miesiąc = luty | rok = 2008 | język = pl}}</ref> Połknięcie spermy nie zwiększa ryzyka zakażenia, ale zaleca się potem kilkukrotne przepłukanie ust wodą.<ref>{{cytuj stronę | url = https://web.archive.org/web/20111216000107/http://www.aids.gov.pl:80/files/wiedza/1-Seks_oralny_a_ryzyko_zakazenia_HIV.pdf | tytuł = Seks oralny a ryzyko zakażenia HIV | data dostępu = 2010-11-09 | opublikowany = Krajowe Centrum ds. AIDS | język = pl}}</ref>

* „''Zakażenie HIV jest zawsze zupełnie bezobjawowe''”. Bezobjawowość dotyczy tylko początkowego okresu. Jest też prawdą, że istnieje tzw. okienko serologiczne – okres, w którym wirus jest obecny w krwi, lecz nie następuje wykrycie zakażenia za pomocą testów (najnowsze testy genetyczne pozwalają teoretycznie skrócić ten czas do kilku godzin od ekspozycji<ref>{{Cytuj książkę | imię r = Janusz J. | nazwisko r = Stańczak | rozdział = Diagnostyka laboratoryjna zakażenia wirusem HIV-1 i AIDS | tytuł = HIV/AIDS : podręcznik dla lekarzy i studentów | data = 2006 | miejsce = Poznań | adres rozdziału = http://web.archive.org/web/20120907004507/http://www.aids.gov.pl:80/files/publikacje/rozdzial_03.pdf | strony = 36 | język = pl}}</ref>). Niemniej jednak rozwijająca się choroba retrowirusowa daje istotne symptomy, których wczesne rozpoznanie umożliwia rozpoczęcie terapii antyretrowirusowej. '''Objawy grypopodobne występujące po 2-4 tygodniach po ryzykownych zachowaniach seksualnych są wskazaniem do pilnej konsultacji z lekarzem w kontekście możliwego zakażenia HIV. Brak takich objawów nie jest gwarancją zdrowia.'''

* „''Dwie osoby seropozytywne mogą uprawiać ze sobą seks bez żadnego ryzyka''”. Istnieją różne rodzaje HIV. W kontaktach tego typu może dojść do nadkażenia i superinfekcji co znacznie utrudnia terapię antyretrowirusową i prowadzi do znacznego pogorszenia stanu zdrowia.<ref>{{Cytuj książkę | imię r = Grażyna | nazwisko r = Barałkiewicz | rozdział = Zasady poradnictwa i opieki nad osobami zakażonymi HIV | tytuł = HIV/AIDS : podręcznik dla lekarzy i studentów | data = 2006 | miejsce = Poznań | adres rozdziału = https://www.yumpu.com/xx/document/view/31248149/11-zasady-poradnictwa-i-opieki-nad-osobami-zakazonymi-hiv-do- | strony = 171 | język = pl}}</ref>

* „''[[Seks oralny]] jest w pełni bezpieczny''”. Kontakty oralne są zdecydowanie bezpieczniejsze od analnych jednak pewne ryzyko wciąż istnieje. W latach 1987–1993 opisano 21 przypadków zakażeń tą właśnie drogą.<ref>Rottenberg B, Scarlett M, del Rio C, Reznik D, O’Daniels C. Oral transmission of HIV. AIDS 1998;12:2095-2105. cyt. za: {{cytuj stronę | url = https://web.archive.org/web/20130509055237/http://www.aids.gov.pl/files/wiedza/3_sex_popr.pdf | tytuł = Zakażenie HIV w następstwie kontaktów seksualnych | data dostępu = 2010-11-09 | imię = Dorota | nazwisko = Rogowska-Szadkowska | opublikowany = Krajowe Centrum ds. AIDS | miesiąc = luty | rok = 2008 | język = pl}}</ref><ref>{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20100619195541/http://www.cd4.pl:80/zapobieganie/profilaktyka/zdrowie-seksualne/czy-seks-oralny-grozi-zakazeniem-hiv | tytuł = Czy seks oralny grozi zakażeniem HIV? | data dostępu = 2010-11-11 | imię = Dorota | nazwisko = Rogowska-Szadkowska | opublikowany = cd4.pl | miesiąc = luty | rok = 2009 | język = pl}}</ref>

U osób zakażonych HIV stosuje się wielolekową terapię antyretrowirusową [[HAART]]. Podstawowym jej celem jest poprawa stanu zdrowia pacjenta i wydłużenie oczekiwanej długości dalszego trwania jego życia. Dodatkowym celem osiąganym w tej terapii jest zmniejszenie zagrożenia epidemiologicznego dla otoczenia ze strony zakażonego pacjenta. Koncepcja terapii polega na podawaniu kombinacji leków, których zadaniem jest zahamowanie replikacji HIV i ochrona mechanizmów odpornościowych organizmu.<ref>{{Cytuj książkę | imię r = Anita | nazwisko r = Olczak | rozdział = Leczenie zakażenia HIV | tytuł = HIV/AIDS : podręcznik dla lekarzy i studentów | data = 2006 | miejsce = Poznań | adres rozdziału = http://docplayer.pl/18142334-Rozdzia3-viii-leczenie-zaka-enia-hiv-anita-olczak-wskazania-do-leczenia-i-jego-zasady-cel-terapii.html | strony = 97–98 | język = pl}}</ref>

Wiriony (pojedyncze kompletne cząstki wirusa) mają kształt kulisty o średnicy około 110–130 nm. Ich powierzchnię stanowi otoczka lipoproteinowa, zawierającą zakotwiczone w niej glikoproteiny: gp41 w przypadku HIV-1, gp36 w przypadku HIV-2 oraz gp120 w obu przypadkach. Pod osłonką znajduje się kapsyd (płaszcz białkowy) kryjący materiał genetyczny wirusa (kwas rybonukleinowy – RNA) i enzymy: odwrotną transkryptazę i integrazę. Odwrotna transkryptaza to enzym syntetyzujący DNA z RNA, zaś integraza jest enzymem umożliwiającym rozpoczęcie replkacji wirusa. Inhibitory tych enzymów są podstawą terapii antyretrowirusowej.<ref name="budowa">{{Cytuj książkę | imię r = Brygida | nazwisko r = Knysz | imię2 r = Bartosz | nazwisko2 r = Szetela | imię3 r = Jacek | nazwisko3 r = Gąsiorowski | imię4 r = Weronika | nazwisko4 r = Rymer | imię5 r = Aleksandra | nazwisko5 r = Szymczak |rozdział = Naturalny przebieg zakażenia HIV/AIDS u dorosłych i dzieci – różnice w obrazie klinicznym | tytuł = Zakażenia HIV/AIDS : poradnik dla lekarzy praktyków | data = 2007 | wydawca = Wydawnictwo Continuo | miejsce = Wrocław | isbn = 978-83-89629-78-4 | url = http://web.archive.org/web/20120131025151/http://www.aids.gov.pl:80/files/publikacje/Zakazenia_HIV_AIDS_ksiazka.pdf | inni = Andrzej Gładysz (red.) | strony = 22 | język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj książkę | imię r = Jacek | nazwisko r = Juszczyk | rozdział = Patogeneza zakażenia wirusem HIV-1 i AIDS | tytuł = HIV/AIDS : podręcznik dla lekarzy i studentów | data = 2006 | miejsce = Poznań | adres rozdziału = http://web.archive.org/web/20120813155725/http://www.aids.gov.pl:80/files/publikacje/rozdzial_02.pdf | strony = 20 | język = pl}}</ref>

Niektóre kraje w związku z epidemią zakażeń HIV wprowadziły ograniczenia w zakresie wjazdu na swoje terytorium. Ograniczenia te mogą wiązać się z koniecznością przeprowadzenia wcześniejszych badań przed uzyskaniem wizy. Osoby zakażone mogą spotkać się z odmową prawa wjazdu.

Organizacja Narodów Zjednoczonych przyjęła w 1996 roku w trakcie Drugich Międzynarodowych Konsultacji poświęconych HIV/AIDS w kontekście praw człowieka, zbiór wytycznych nt. HIV/AIDS i praw człowieka. Przedstawione w dokumencie wytyczne wyznaczają kierunek działań międzynarodowych w zakresie przestrzegania przez państwa praw człowieka wobec osób żyjących z HIV/AIDS. W dokumencie uwzględniono także kwestie dyskryminacji osób homoseksualnych np. zalecono wprowadzenie specjalnych przepisów antydyskryminacyjnych, małżeństw i związków partnerskich dla osób tej samej płci.<ref>{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20070125101552/http://aids.gov.pl:80/files/publikacje/Wytyczne_unaids_broszura_przeglad_6_wytycznej.pdf | tytuł = Międzynarodowe Wytyczne w zakresie HIV/AIDS i Praw Człowieka | data dostępu = 2010-10-16 | autor = ONZ | opublikowany = aids.gov.pl | data = 2006| język = pl}}</ref> Możliwość zawarcia trwałego związku ma znaczenie z punktu widzenia epidemiologii gdyż sprzyja posiadaniu jednego, stałego wzajemnie wiernego partnera a to może znacząco pomóc w ograniczeniu rozprzestrzeniania się HIV.

Pierwsze doniesienia o nieznanej chorobie pojawiły się w 1980 roku i dotyczyły osób homoseksualnych. Kolejne doniesienia dotyczyły osób przyjmujących środki narkotyczne droga dożylną oraz osób świadczących [[prostytucja|odpłatne usługi seksualne]]. Stworzono wtedy wysoce niefortunne pojęcie ''grup wysokiego ryzyka'' już kilka lat później zastąpione pojęciem ''ryzykownych zachowań seksualnych''. W latach 1983-1984 wyizolowano wirus będący przyczyną choroby i określono go skrótem HIV (human immunodefficiencyvirus). Obecnie nie ma już wątpliwości, że dominującą przyczyną szerzenia się pandemii zakażeń wirusem HIV są ryzykowne stosunki heteroseksualne. Szacuje się, że transmisja heteroseksualna przyczyniła się do około 80% zakażeń na świecie.<ref>{{Cytuj książkę | imię r = Waldemar | nazwisko r = Halota | imię2 r = Małgorzata | nazwisko2 r = Pawłowska | rozdział = Epidemiologia AIDS | tytuł = HIV/AIDS : podręcznik dla lekarzy i studentów | data = 2006 | miejsce = Poznań | strony = 9–10 | adres rozdziału = http://web.archive.org/web/20140211033049/http://www.aids.gov.pl/files/publikacje/rozdzial_01.pdf | język = pl}}</ref>

W 1985 roku w USA Federal Drug Administration zatwierdziła do użytku pierwszy test służący do wykrywania przeciwciał anty-HIV.<ref>{{Cytuj książkę | imię r = Janusz J. | nazwisko r = Stańczak | rozdział = Diagnostyka laboratoryjna zakażenia wirusem HIV-1 i AIDS | tytuł = HIV/AIDS : podręcznik dla lekarzy i studentów | data = 2006 | miejsce = Poznań | adres rozdziału = http://web.archive.org/web/20120907004507/http://www.aids.gov.pl:80/files/publikacje/rozdzial_03.pdf | strony = 35 | język = pl}}</ref>

Najpowszechniej przyjmowaną w świecie naukowym hipotezą na temat pochodzenia HIV jest teoria zakładająca, że pochodzi on od wirusa SIV (simian immunodeficiency virus) powszechnie występującego u małp i został w naturalny sposób przeniesiony na ludzi wśród, których gwałtownie się rozprzestrzenił.<ref name="pochodzenie">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20130509082254/http://www.aids.gov.pl/files/wiedza/Pochodzenie_wirusow_HIV.pdf | tytuł = Pochodzenie wirusów HIV | data dostępu = 2010-11-11 | imię = Dorota | nazwisko = Rogowska-Szadkowska | opublikowany = Krajowe Centrum ds. AIDS | miesiąc = wrzesień | rok = 2006 | język = pl}}</ref>

Pierwsze rozpoznania w latach 1985-1986 dotyczyły wyłącznie narkomanów i mężczyzn homoseksualnych. W latach 1989-1990 nastąpił gwałtowny kilkudziesięciokrotny wzrost wskaźników. W latach 1990–1993 obserwowano spadki zarejestrowanych zakażeń. W późniejszych latach generalnie liczba zakażeń rosła. Obserwuje się zmiany w zakresie grup, w których obserwuje się zakażenia. Od roku 2000 spada liczba zakażeń wśród osób homoseksualnych i osób przyjmujących substancje narkotyczne drogą dożylną, natomiast rośnie liczba zakażeń innymi drogami. Uważa się, że przyczynia się do tego szczególny nadzór diagnostyczno-terapeutyczny nad tymi grupami osób.<ref>{{Cytuj książkę | imię r = Andrzej | nazwisko r = Gładysz | nazwisko2 r = Smoliński | imię2 r = Patryk | rozdział = Zarys epidemiologii zakażeń HIV i AIDS w Polsce. Kierunki ewolucji pandemii HIV | tytuł = Zakażenia HIV/AIDS : poradnik dla lekarzy praktyków | data = 2007 | wydawca = Wydawnictwo Continuo | miejsce = Wrocław | isbn = 978-83-89629-78-4 | url = http://web.archive.org/web/20120131025151/http://www.aids.gov.pl:80/files/publikacje/Zakazenia_HIV_AIDS_ksiazka.pdf | inni = Andrzej Gładysz (red.) | strony = 9–18 | język = pl}}</ref>

13 września 2005 r. przyjęto rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie Krajowego Programu Zwalczania AIDS i Zapobiegania Zakażeniom HIV<ref>Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2005 r. w sprawie Krajowego Programu Zwalczania AIDS i Zapobiegania Zakażeniom HIV [http://isip.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20051891590 Dz.U. 2005 nr 189 poz. 1590]</ref> W 2006 roku opracowano również ''Harmonogram realizacji krajowego programu zwalczania AIDS i zapobiegania zakażeniom HIV opracowany na lata 2007-2011''.<ref name="harmonogram07">{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20130320053812/http://aids.gov.pl/files/krajowy_program/Harmonogram_na_lata_2007-2011.pdf | tytuł = Harmonogram realizacji krajowego programu zwalczania AIDS i zapobiegania zakażeniom HIV opracowany na lata 2007-2011 | data dostępu = 2011-01-30 | opublikowany = aids.gov.pl | język = pl}}</ref>

* {{Cytuj książkę | inni = pod red. Waldermara Haloty, Jacka Juszczyka | tytuł = HIV/AIDS : podręcznik dla lekarzy i studentów | data = 2006 | wydawca = Wydawnictwo Termedia | miejsce = Poznań | isbn = 978-83-89825-01-8 | język = pl | url = http://web.archive.org/web/20160423201230/http://www.aids.gov.pl/?page=publikacje&act=a&id=108}}

* {{Cytuj książkę | tytuł = Zakażenia HIV/AIDS : poradnik dla lekarzy praktyków | data = 2007 | wydawca = Wydawnictwo Continuo | miejsce = Wrocław | isbn = 978-83-89629-78-4 | url = http://web.archive.org/web/20120131025151/http://www.aids.gov.pl:80/files/publikacje/Zakazenia_HIV_AIDS_ksiazka.pdf | język = pl | inni = Andrzej Gładysz (red.)}}

* {{Cytuj książkę | tytuł = Diagnostyka, profilaktyka, klinika i terapia zakażeń HIV | data = 2009 | wydawca = Wydawnictwo Continuo | miejsce = Wrocław | isbn = 978-83-62182-00-8 | url = http://web.archive.org/web/20130320060242/http://aids.gov.pl/files/publikacje/2009_Diagnostyka_prof._Gladysza_po_erracie.pdf | język = pl | inni = Andrzej Gładysz, Brygida Knysz (red.)}}

* {{Cytuj książkę | inni = pod redakcją Andrzeja Gładysza i Brygidy Knysz | tytuł = Zakażenia HIV i AIDS – poradnik dla lekarzy | url = https://aids.gov.pl/wp-content/plugins/download-attachments/includes/download.php?id=4936 | wydanie = 1 | wydawca = Continuo | miejsce = Wrocław | rok = 2014 | isbn = 978-83-62182-45-9 | język = pl | data dostępu = 2018-06-02}}

* [https://aids.gov.pl/pkd/ Punkty Konsultacyjno-Diagnostyczne w których można anonimowo i bezpłatnie przeprowadzić testy na HIV]