Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawach związanych z LGBT

Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawach związanych z LGBT, sprawy rozpatrywane przez Europejski Trybunał Praw Człowieka związane z tematem homoseksualności, biseksualności lub transpłciowości.

Sprawy związane z homoseksualnoscią

(Odnośniki w kolumnie Skarżący prowadzą do omówienia poszczególnych spraw.)

Skarżący (link do sprawy)	Skarżony kraj	Nr skargi	Zakres	Wynik	Tezy
Schalk i Kopf	Austria	2004.30141 !30141/04	Małżeństwa	nie stwierdzono naruszenia art. 12 w związku z art. 8.	Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka nie nakłada na Państwo obowiązku wydania zezwolenia na zawarcie małżeństwa parze osób tej samej płci.
Chapin i Charpentier	Francja	2007.40183 !40183/07	Małżeństwa	w toku
Fretté	Francja	1997.36515 !36515/97	Adopcje	nie stwierdzono naruszenia art. 14. w związku z art. 8., stwierdzono naruszenie art. 6	Trybunał stwierdził, że władze krajowe były uprawnione do uznania, że prawo do adopcji, na które powołał się skarżący, jest ograniczone przez interes dziecka przeznaczonego do adopcji, pomimo uzasadnionych aspiracji skarżącego oraz bez odniesienia się do kryterium osobistych wyborów. Stwierdzono natomiast naruszenie prawa do rzetelnego procesu.
E.B.	Francja	2002.43546 !43546/02	Adopcje	stwierdzono naruszenie art. 14. w związku z art. 8.	Trybunał zauważył, że homoseksualizm skarżącej był decydującym czynnikiem, który wpłynął na odmowę uwzględnienia jej wniosku, podczas gdy francuski system prawny dopuszcza możliwość adopcji dzieci przez osoby samotne, otwierając tym samym możliwość adopcji przez osobę homoseksualną stanu wolnego.
Gas i Dubois	Francja	2007.25951 !25951/07	Adopcje	nie stwierdzono naruszenia art. 14. w związku z art. 8.	Brak dowodów na istnienie różnic w traktowaniu ze względu na orientacje seksualną skarżących, ponieważ pary przeciwnej płci, które wstąpiły w formalny związek partnerski miały także zamknięty dostęp do adopcji niepełnej.
X i inni	Austria	2007.19010 !19010/07	Adopcje	stwierdzono naruszenie art. 14. w związku z art. 8.	Zakaz adopcji biologicznego dziecka homoseksualnego partnera, w sytuacji, gdy heteroseksualne, niezwiązane małżeństwem pary miały do tego prawo, narusza art. 8. i 14. Konwencji. Związki homoseksualne tworzą relacje rodzinne i podlegają ochronie konwencyjnej, i nie ma żadnych dowodów na to, że dziecko wychowywane w rodzinie jednopłciowej będzie narażone na szczególne problemy.
Salgueiro da Silva Mouta	Portugalia	1996.33290 !33290/96	Prawa rodzicielskie	stwierdzono naruszenie art. 14. w związku z art. 8.	Decyzja sądów portugalskich w znacznej mierze opierała się na fakcie, że skarżący był osobą homoseksualną oraz że „dziecko powinno przebywać w tradycyjnej portugalskiej rodzinie”. Trybunał stwierdził, że rozróżnienie oparte na orientacji seksualnej nie mieści się w ramach dozwolonych Konwencją.
J.M.	Wielka Brytania	2006.37060 !37060/06	Prawa rodzicielskie	stwierdzono naruszenie art. 14. łącznie z art. 1. Protokołu 1.	Trybunał uznał, że zasady dotyczące obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, przed wprowadzeniem ustawy o związkach partnerskich, dyskryminowały osoby pozostające w związkach tej samej płci.
Hallier i Lucas	Francja	2010.46386 !46386/10	Prawa rodzicielskie	w toku
Lustig-Prean i Beckett	Wielka Brytania	1996.31417 !31417/96 i 32377/96	Zatrudnienie	stwierdzono naruszenie art. 8.	Trybunał uznał, że działania podjęte wobec skarżących stanowiły szczególnie poważne zakłócenia w ich życiu prywatnym i nie zostały uzasadnione przez „przekonujące i ważne powody”.
Smith i Grady	Wielka Brytania	1996.33985 !33985/96 i 33986/96	Zatrudnienie	stwierdzono naruszenie art. 8.	Trybunał uznał, że działania podjęte wobec skarżących stanowiły szczególnie poważne zakłócenia w ich życiu prywatnym i nie zostały uzasadnione przez „przekonujące i ważne powody”.
Perkins i R.	Wielka Brytania	1998.43208 !43208/98 i 44875/98	Zatrudnienie	stwierdzono naruszenie art. 8.	Trybunał uznał, że działania podjęte wobec skarżących stanowiły szczególnie poważne zakłócenia w ich życiu prywatnym i nie zostały uzasadnione przez „przekonujące i ważne powody”.
Beck, Copp i Bazeley	Wielka Brytania	1999.48535 !48535/99, 48536/99 i 48537/99	Zatrudnienie	stwierdzono naruszenie art. 8.	Trybunał uznał, że działania podjęte wobec skarżących stanowiły szczególnie poważne zakłócenia w ich życiu prywatnym i nie zostały uzasadnione przez „przekonujące i ważne powody”.
Mata Estevez	Hiszpania	2000.56501 !56501/00	Uprawnienia socjalne	skargę uznano za niedopuszczalną	Hiszpańskie ustawodawstwo odnoszące się do prawa do renty po zmarłym służy osiągnięciu słusznego celu (ochrona rodziny na bazie więzów małżeńskich), a różnice w traktowaniu można uznać za mieszczące się w zakresie marginesu swobody uznania Państwa.
P.B. i J.S.	Austria	2002.18984 !18984/02	Uprawnienia socjalne	stwierdzono naruszenie art. 14. w związku z art. 8.	Trybunał zauważył, że rząd austriacki nie przedstawił żadnego uzasadnienia różnicy w traktowaniu P.B. i J.S z jednej strony, a z drugiej osób różnej płci mieszkających razem.
Taddeucci	Włochy	2009.51362 !51362/09	Uprawnienia socjalne	w toku
Vallianatos i Mylonas	Grecja	2009.29381 !29381/09	Uprawnienia socjalne	w toku
C.S. i inni	Grecja	2009.32684 !32684/09	Uprawnienia socjalne	w toku
Karner	Austria	1998.40016 !40016/98	Prawo do najmu	stwierdzono naruszenie art. 14. w związku z art. 8.	Trybunał nie podzielił stanowiska, że całkowite wykluczenie osób pozostających w związkach homoseksualnych ze wstąpienia w stosunek najmu było podyktowane koniecznością ochrony rodziny.
Kozak	Polska	2002.13102 !13102/02	Prawo do najmu	stwierdzono naruszenie art. 14. w związku z art. 8.	Trybunał nie podzielił stanowiska, że całkowite wykluczenie osób pozostających w związkach homoseksualnych ze wstąpienia w stosunek najmu było podyktowane koniecznością ochrony rodziny.
Bączkowski i inni	Polska	2006.01543 !1543/06	Wolność stowarzyszania się i zgromadzeń publicznych	stwierdzono naruszenie art. 11. oraz art. 13.	Trybunał zauważył, że chociaż prawdą jest, iż marsz w końcu się odbył, skarżący podjęli ryzyko, ponieważ w rzeczonym czasie nie mieli oficjalnej zgody na jego organizację. Jedyne środki odwoławcze, jakimi dysponowali w związku z odmową wydania zgody na paradę były środkami post hoc. Można zasadnie przypuszczać, że prawdziwym powodem odmowy wydania zgody była niechęć władz lokalnych do homoseksualizmu.
Aleksiejew	Rosja	2007.04916 !4916/07, 25924/08 i 14599/09	Wolność stowarzyszania się i zgromadzeń publicznych	stwierdzono naruszenie art. 11., art. 13. oraz art. 14.	Trybunał uznał, że zakazy organizacji przedmiotowych marszy i pikiet nie były konieczne w społeczeństwie demokratycznym. Stwierdził ponadto, że Pan Aleksiejew nie miał dostępu do efektywnego środka odwoławczego, aby zakwestionować rzeczone zakazy oraz że były one dyskryminujące z uwagi na jego orientacje seksualną.
Genderdoc-M	Mołdawia	2006.09106 !9106/06	Wolność stowarzyszania się i zgromadzeń publicznych	stwierdzono naruszenie art. 11., art. 13. w związku z art. 11. oraz art. 14. w związku z art. 11.	Trybunał stwierdził, że wbrew twierdzeniom strony rządowej zakaz zgromadzenia był związany z kwestią homoseksualności i tym samym naruszał konwencję.
Żdanow i Tęczowy Dom	Rosja	2008.12200 !12200/08	Wolność stowarzyszania się i zgromadzeń publicznych	w toku
Vincent Stasi	Francja	2007.25001 !25001/07	Gorsze traktowanie w więzieniach	nie stwierdzono naruszenia art. 3.	Trybunał doszedł do konkluzji, że francuskie prawo dostarczyło skarżącemu efektywnej i wystarczającej ochrony przed fizyczną krzywdą.
X.	Turcja	2009.24626 !24626/09	Gorsze traktowanie w więzieniach	stwierdzono naruszenie art. 3. i art. 14.	Trybunał uznał, że warunki przetrzymywania spowodowały cierpienie psychiczne i fizyczne, wraz z poczuciem, że został pozbawiony godności, co stanowi „nieludzkie lub poniżające traktowanie”. Ponadto Trybunał stwierdził, że głównym powodem, dla pozostawienia wnioskodawcy w odosobnieniu nie była jego ochrona, ale raczej jego orientacja seksualna. Tym samym uznał, że było to dyskryminujące traktowanie.
Vejdeland i inni	Szwecja	brak	Mowa nienawiści motywowana orientacją psychoseksualną	nie stwierdzono naruszenia art. 10.	Trybunal uznał równoważność homofobii i rasizmu. Zdaniem Trybunału ograniczenie w korzystanie przez skarżących z prawa do wolności słowa zostało racjonalnie uzasadnione przez władze Szwecji jako konieczne w społeczeństwie demokratycznym dla ochrony dobrego imienia i praw innych osób.
Ladele i McFarlane	Wielka Brytania	2010.51671 !51671/10 i 36516/10	Dyskryminacja światopoglądowa	nie stwierdzono naruszenia art. 9. ani osobno ani w związku z art. 14. w sprawie Mr McFarlane; nie stwierdzono naruszenia art. 14 ani osobno ani w związku z art. 9 w sprawie Ms Ladele	Trybunał uznał, że najważniejszym czynnikiem, który należy wziąć pod uwagę, jest to, że polityka pracodawców skarżących – promowanie równych szans i nakładanie na pracowników obowiązku działania w sposób, który nie dyskryminuje innych – miały uzasadniony cel zapewnienie praw innych osób, takich jak par tej samej płci, które również chronione na mocy Konwencji. Rozwiązanie stosunku pracy wobec odmowy równego traktowania par homoseksualnych przez pracownika jest usprawiedliwione i nie narusza praw człowieka.
K.N.	Francja	2009.47129 !47129/09	Ryzyko złego traktowania imigrantów w kraju pochodzenia	Skargę skreślono
Dudgeon	Wielka Brytania	1976.07525 !7525/76	kryminalizacja stosunków homoseksualnych	stwierdzono naruszenie art. 8.	Trybunał uznał, że ze względu na swój szeroki i absolutny charakter ograniczenie nałożone na pana Dudgeon było, niezależnie od dotkliwości możliwych kar, niewspółmierne do oczekiwanych celów, które należy osiągnąć, a mianowicie ochrony „praw i wolności innych osób” oraz „moralności”.
Norris	Irlandia	1978.08225 !8225/78	kryminalizacja stosunków homoseksualnych	stwierdzono naruszenie art. 8.	Trybunał stwierdził, że nie można uznać, że w Irlandii istniała „pilna potrzeba społeczna”, aby czynności homoseksualne uznać za przestępstwo. W szczególności, choć członkowie społeczeństwa, którzy uznają homoseksualizm za niemoralny, mogą być zszokowani, urażeni i poruszeni takimi czynnościami, nie oznacza to samo w sobie nakazu stosowania wobec skarżącego sankcji karnych, gdy sprawa dotyczy wyłącznie takich czynności, na które dorosłe osoby wyraziły zgodę.
Modinos	Cypr	1989.15070 !15070/89	kryminalizacja stosunków homoseksualnych	stwierdzono naruszenie art. 8.	Trybunał stwierdził, że istnienie przepisów prawnych, uznających określone czynności homoseksualne za niezgodne z prawem, wpływało w sposób ciągły i bezpośredni na życie prywatne skarżącego. Władze cypryjskie nie wykazały, że „pilna potrzeba społeczna” wymagała takiego ustawodawstwa.
A.D.T.	Wielka Brytania	1997.35765 !35765/97	kryminalizacja stosunków homoseksualnych	stwierdzono naruszenie art. 8.	W opinii Trybunału czynności skarżącego, odbywające się na osobności i w jego własnym domu z osobami zgadzającymi się na to, miały czysto prywatny charakter, wobec czego margines uznania pozwanego Państwa był wąski. Nie było „pilnej potrzeby społecznej”, uzasadniającej kwestionowane przepisy oraz ich zastosowanie w postępowaniu przeciwko skarżącemu.
L. i V.	Austria	1998.39392 !39392/98 i 39829/98	wiek przyzwolenia	stwierdzono naruszenie art. 14. w związku z art. 8.	Trybunał nie znalazł wystarczającego uzasadnienia dla odmiennego traktowania czynności seksualnych pomiędzy mężczyznami od czynności seksualnych pomiędzy kobietami.
S.L.	Austria	1999.45330 !45330/99	wiek przyzwolenia	stwierdzono naruszenie art. 14. w związku z art. 8.	Trybunał nie znalazł wystarczającego uzasadnienia dla odmiennego traktowania czynności seksualnych pomiędzy mężczyznami od czynności seksualnych pomiędzy kobietami.
F.J.	Austria	2008.02362 !2362/08	wiek przyzwolenia	w toku
E.B.	Austria	2008.26271 !26271/08	wiek przyzwolenia	w toku
H.G.	Austria	2007.48098 !48098/07	wiek przyzwolenia	w toku
B.B.	Wielka Brytania	2000.53760 !53760/00	wiek przyzwolenia	stwierdzono naruszenie art. 14. w związku z art. 8.	Różny wiek przyzwolenia dla par homoseksualnych i heteroseksualnych jest naruszeniem konwencji.
Fernando dos Santos Couto	Portugalia	2007.31874 !31874/07	wiek przyzwolenia	nie stwierdzono naruszenia art. 14. w związku z art. 8.
Adrian Costin Georgescu	Rumunia	2003.04867 !4867/03	zatrzymanie z powodu homoseksualności	w toku

Sprawy związane z transpłciowością

Skarżący	Skarżony kraj	Nr skargi	Zakres	Wynik	Tezy
Rees	Wielka Brytania	1981.09532 !9532/81	tożsamość płciowa	nie stwierdzono naruszenia art. 12
Cossey	Wielka Brytania	1984.10843 !10843/84	tożsamość płciowa	nie stwierdzono naruszenia art. 8 i art. 12
X, Y i Z	Wielka Brytania	1993.21830 !21830/93	tożsamość płciowa	nie stwierdzono naruszenia art. 8
B.	Francja	![[]]	tożsamość płciowa	nie stwierdzono naruszenia art. 8
Sheffield i Horsham	Wielka Brytania	1997.31–32/1997/815–816/1018–1019 !31–32/1997/815–816/1018–1019	tożsamość płciowa	nie stwierdzono naruszenia art. 8, art. 12 i art. 14
Christine Goodwin	Wielka Brytania	1995.28957 !28957/95	tożsamość płciowa	nie stwierdzono naruszenia art. 8 i art. 12
Wena i Anita Parry	Wielka Brytania	2005.42971 !42971/05	tożsamość płciowa	skargę uznano za niedopuszczalną
R. i F.	Wielka Brytania	2005.35748 !35748/05	tożsamość płciowa	skargę uznano za niedopuszczalną
Schlumpf	Szwajcaria	2006.29002 !29002/06	tożsamość płciowa	stwierdzono naruszenie art. 8	Przewlekły okres oczekiwania na decyzję o refundacji ustalenia płci ograniczył wolność skarżącej do określenia swojej płci.
P.V.	Hiszpania		tożsamość płciowa	nie stwierdzono naruszenia art. 8 w związku z art. 14.
P.	Portugalia	2009.56027 !56027/09	tożsamość płciowa	nie stwierdzono naruszenia art. 8 w związku z art. 14.
Y. Y.	Turcja	2008.14793 !14793/08	tożsamość płciowa	w toku
H.		2009.37359 !37359/09	tożsamość płciowa	w toku
Cassar		2011.36982 !36982/11	tożsamość płciowa	w toku

Wybrane artykuły Europejskiej Konwencji Praw Człowieka

W sprawach dotyczących praw osób LGBT miały zastosowanie następujące artykuły Europejskiej Konwencji Praw Człowieka

„

Artykuł 3. Zakaz tortur
Nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu.

”

„

Artykuł 6. Prawo do rzetelnego procesu sądowego

1. Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postępowanie przed sądem jest jawne, jednak prasa i publiczność mogą być wyłączone z całości lub części rozprawy sądowej ze względów obyczajowych, z uwagi na porządek publiczny lub bezpieczeństwo państwowe w społeczeństwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub gdy służy to ochronie życia prywatnego stron albo też w okolicznościach szczególnych, w granicach uznanych przez sąd za bezwzględnie konieczne, kiedy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości.
2. Każdego oskarżonego o popełnienie czynu zagrożonego karą uważa się za niewinnego do czasu udowodnienia mu winy zgodnie z ustawą.
3. Każdy oskarżony o popełnienie czynu zagrożonego karą ma co najmniej prawo do:
a) niezwłocznego otrzymania szczegółowej informacji w języku dla niego zrozumiałym o istocie i przyczynie skierowanego przeciwko niemu oskarżeniu;
b) posiadania odpowiedniego czasu i możliwości do przygotowania obrony;
c) bronienia się osobiście lub przez ustanowionego przez siebie obrońcę, a jeśli nie ma wystarczających środków na pokrycie kosztów obrony, do bezpłatnego korzystania z pomocy obrońcy wyznaczonego z urzędu, gdy wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości;
d) przesłuchania lub spowodowania przesłuchania świadków oskarżenia oraz żądania obecności i przesłuchania świadków obrony na takich samych warunkach jak świadków oskarżenia;

e) korzystania z bezpłatnej pomocy tłumacza, jeżeli nie rozumie lub nie mówi językiem używanym w sądzie.

”

„

Artykuł 8. Prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego

1. Każdy ma prawo do poszanowania swojego życia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i swojej korespondencji.

2. Niedopuszczalna jest ingerencja władzy publicznej w korzystanie z tego prawa z wyjątkiem przypadków przewidzianych przez ustawę i koniecznych w demokratycznym społeczeństwie z uwagi na bezpieczeństwo państwowe, bezpieczeństwo publiczne lub dobrobyt gospodarczy kraju, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwom, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności osób.

”

„

Artykuł 11. Wolność zgromadzeń i stowarzyszania się

1. Każdy ma prawo do swobodnego, pokojowego zgromadzenia się oraz do swobodnego stowarzyszania się, włącznie z prawem tworzenia związków zawodowych i przystępowania do nich dla ochrony swoich interesów.

2. Wykonywanie tych praw nie może podlegać innym ograniczeniom niż te, które określa ustawa i które są konieczne w społeczeństwie demokratycznym z uwagi na interesy bezpieczeństwa państwowego lub publicznego, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwu, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności innych osób. Niniejszy przepis nie stanowi przeszkody w nakładaniu zgodnych z prawem ograniczeń korzystania z tych praw przez członków sił zbrojnych, policji lub administracji państwowej.

”

„

Artykuł 12. Prawo do zawarcia małżeństwa
Mężczyźni i kobiety w wieku małżeńskim mają prawo do zawarcia małżeństwa i założenia rodziny zgodnie z ustawami krajowymi regulującymi korzystanie z tego prawa.

”

„

Artykuł 13. Prawo do skutecznego środka odwoławczego
Każdy, kogo prawa i wolności zawarte w niniejszej Konwencji zostały naruszone, ma prawo do skutecznego środka odwoławczego do właściwego organu państwowego także wówczas, gdy naruszenia dokonały osoby wykonujące swoje funkcje urzędowe.

”

„

Artykuł 14. Zakaz dyskryminacji
Korzystanie z praw i wolności wymienionych w niniejszej Konwencji powinno być zapewnione bez dyskryminacji wynikającej z takich powodów jak płeć, rasa, kolor skóry, język, religia, przekonania polityczne i inne, pochodzenie narodowe lub społeczne, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie bądź z jakichkolwiek innych przyczyn.

”